"गुप्तसाम्राज्यम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

| मानचित्रःमानचित्रम् = [[चित्रं:Guptaempire.gif|thumb|250 px|नीलम्-गुप्तगुप्तसाम्राज्यम् साम्राज्यम् ४००CEक्रि.पू.४००]]

| कालः = क्रि.पू. २४०-५५०

| प्रस्थापकःस्थापकः =श्रीगुप्तः

| मुख्यभाषाःमुख्यभाषा =संस्कृतम्

| मताः =वैधिकधर्मःवैदिकधर्मः, बौद्धधर्मः च

[[चित्रं:India-Qutb-Iron.jpg|thumb|left|150 px|गुप्तसाम्राज्यकालात्गुप्तसाम्राज्यकालस्य अयस्तम्भम्अयस्तम्भः]]

गुप्तराज्यकालम्गुप्तराज्यकालः भारतस्य सुवर्ण्कालम्सुवर्णकालः इति कथ्यते । गुप्तवम्शःगुप्तवंशः श्रीगुप्तेन स्थापितः। अस्मिन् काले अनेके कवयः वैज्ञानिकाः गणितज्ञाः च अवसन् । गुप्तराजसभायाम्गुप्तराजसभायां कालिदासार्यभट्टवरहमिहीरविष्णुशर्मनादयःकालिदासार्यभट्टविष्णुशर्मवराहमिहिरादयः विद्वाम्सःविद्वांसः अवसन्। मध्य-एशियहूणाः एतद् राज्यम्राज्यं अनष्यन्।नाशितवन्तः ।

ए.स्एस्.अल्टेकरः नामकः ऐतिहासकः गुप्तवम्शिनःगुप्तवंशिनः वैश्याः इति मन्यते यथा स्मृतिषु 'गुप्त' इति शब्दम्शब्दः वैश्याणां वैश्याणाम्नामन्तरे नामन्ते एव उपयुक्तम्उपयुक्तः इति कथ्यते।

[[चन्द्रगुप्त १|चन्द्रगुप्तःI]] एव प्रथमः गुप्तमहाराजः आसीत्। सः कुमारदेवी नाम लीच्चवीराजपुत्रीम्लीच्चवीराजपुत्रीं परिणीय तेषाम् उपकारेण प्रयागम्प्रयागं साकेथपुरीम्साकेथपुरीं च्च अजयत्। सः राजाधीराजःराजाधिराजः इति अभिधानम्अभिधानं प्राप्तवान्।

[[समुद्रगुप्त|समुद्रगुप्तः]] सः महान् सेनापतिः आसीत्। सः पाञ्चलान् मालवान् यौधेयान् अभिरान् च अजयत्। तस्य साम्राज्यस्य सीमाः उत्तरदिशि हिमालयः दक्षिणे नर्मदा पुर्वस्याम्पुर्वस्यां दिशि लौहित्य पश्चिम्याम् च यमुना अभवन्। सः अश्वमेधयज्ञम् अकरोत्। तस्य सभायाम्सभायां हरिशेना वसुबन्धुः अर्यसङ्गादयः पण्डिताः अवसन्। सः विष्णुभक्तः आसीत्।

[[रामगुप्तः]] समुद्रगुप्तस्य पुत्रः आसित्।आसीत्। सः देवीचन्द्रगुप्तनाट्ये वर्णितः। तस्य केचन सिकाः अपि सन्ति।

[[चन्द्रगुप्त विक्रमादित्यचन्द्रगुप्तविक्रमादित्य|चन्द्रगुप्त विक्रमादित्यःचन्द्रगुप्तविक्रमादित्यः]] दत्तदेव्याः पुत्रः आसीत्। सः कुण्टल देशस्यकुन्तलदेशस्य (द्रुवस्वामिनी) नागदेशस्य (कुभेरनागा) च्च राजकुमार्यौ परिणीतवान्। तस्य दुहिता प्रभावतिप्रभावती गुप्ता वाकाटक राजानम् रुद्रसेनम् विवाहम् अकरोत्।

सः रुद्रसिम्हविराजितान्रुद्रसिंहविराजितान् शकान् विजित्य सौराष्ट्रम् अन्तर्गतवान्। सः वङ्गान् च्च अजयत्। ततः सः पश्चिमोत्तरदिशि वक्षुतीरे वसतः परसिकान् कम्बोजान् हूणान् पुर्वस्याम्पुर्वस्यां दिशि च किराटान् किन्नरान् च अभिभवति स्म। सः देवगरपुरे दशावतारमन्दिरम् अस्थापयत्। तस्य शासने चित्रकला शिल्पकला साहित्यम् च् अवर्धन्त। तस्य सभायम्सभायां नवरत्नानि अवसन् तेषु कालिदासः एकः

[[कुमारगुप्तःI]] विक्रमादित्यस्य द्वितीयः पुत्रः आसीत्। सः महेन्द्रादित्यः इति सज्ञाम्संज्ञाम् उरीकृतवान्।

[[स्कन्दगुप्तः]] गुप्तवम्शस्यगुप्तवंशस्य अन्तिमः महान् राजा आसीत्। सः विक्रमादित्यः इति अभिधानम् उरीकृतवान्। तेन पश्चिमोत्तर दिशायाःपश्चिमोत्तरदिशायाः पराक्रमन्तः हूणाः जिताः।

ओप्रटोरमानमिहिरकुलैः नेताःनेतारः हूणाः निर्बलान् गुप्तराजान् अजयन्।

गुप्तराजानम्गुप्तराज्ञां सेना सम्यक्प्रणिहिता वीर्यवती चासित्।चासीत्। सेनायाम्सेनायां बहवः धन्विनः पादसैनिकाः च अवर्तन्त। धनाः अयसा अथवा वेणुना निर्मिताः आसन्। शुलकवचखङ्गयुक्ताःशूलकवचखङ्गयुक्ताः सैनिकाः ताम् अपालयन्। ते सकवचान् गजान् उपायुज्यन्।उपायुजन्। तेषम्तेषां सेनयाम्सेनायां बहवः रथिनः आसान्।आसन्। ते नगरनाशकान्नगरनाशकाणि शस्त्रन्शस्त्राणि बिन्दिपालन् च उपायुज्यन्।उपायुजन्। तेषाम् नौसेना अपि आसीत्। परन्तु यथा शाकाणाम् पारसिकाणाम् च अश्वधन्भिनः आसन् तथ गुप्तानाम् न अभवन्।

[[चित्रं:Indischer_Maler_des_6._Jahrhunderts_001.jpg|thumb|left|150 px|अजन्तागुहबौध्दचित्रःअजन्तागुहबौद्धचित्रम्]]

* गणितम्गणितविज्ञानादि विज्ञानंम्क्षेत्रेषु च अवर्धन्त। अस्मिन् काले एव [[आर्यभटः]] [[वराहमिहिर:]] [[ब्रह्मगुप्त:]] इत्यादयः गणितज्ञाः अवसन्।

* बहवःबहूनि काव्याःकाव्यानि नाटकाःनाटकानि च रचिताः। [[कालिदासः]] अपि अस्मिन् काले एव अवसत्।

* [[नालन्दा|नालन्दादयः]] विश्वविद्यालयनिविश्वविद्यालयाः स्थापितानि।

* अस्मिन् काले राजानः अनेके देवालयाःदेवालयान् स्थूपाःस्तूपान् च अमिन्वन्। तेषु [[गुप्तलिपिः|गुप्तलिप्याम्]] अनेकेअनेकानि अभिलेखनानि कृतानि।