"काव्यविभागाः" इत्यस्य संस्करणे भेदः

एषु ===उत्तमोत्तमकाव्यम्===

चतुर्षु प्रभेदेषु प्रथम: प्रभेद: उत्तमोत्तमकाव्यम् । तल्लक्षणं यथा – 'शब्दार्थौ यत्र गुणीभावितात्मानौ कमप्यर्थमभिव्यङ्क्त: तदाद्यम् ।'

आत्रालम्बनं नायक:, समीपशयनेन आक्षिप्त: रहस्यस्थानादिरहःस्थानादि: उद्दीपनम्, ईषन्मुकुलितनेत्रनिरीक्षणम् अनुभाव:, त्रपौत्सुक्यादिश्च व्यभिचारी । एतेषां संयोगेन नायकविषयिका नायिकानिष्ठा रति: अभिव्यज्यते ।

रामचन्द्रस्य विरहवह्निना सह्यपर्वत: सन्तापितो वर्तते । तस्मात् शिशिरेऽपि काले कपय: सुखं शयाना आसन् । परं तु ते कपय आञ्जनेययआञ्जनेयाय कुप्यन्तीति वाच्योऽर्थ: । विरहज्वालावृत: श्रीरामचन्द्र: आञ्जनेयसमानीतया जानकीकुशलवार्तया इदानीं शिशिरीकृत: । एवं तस्य शिशिरीकरणे आञ्जनेय एव कारणम् । शिशिरकाले अस्माकं शीतबाधाया निवर्तक: रामनिष्ठो यो विरहाग्नि: इदानीं तस्य शमनमेतेन कृतमिति कपय आञ्जनेयाय कुप्यन्तीति व्यङ्ग्योऽर्थ: । स च व्यङ्ग्य: कोपोपादकतया गुणीभूतोऽपि चमत्कारकारणं वर्तते । तस्मादिदम् उत्तमकाव्यस्य उदाहरणं भवति ।

मध्यमकाव्यस्य लक्षणं तावदिदम् – यत्र व्यङ्ग्यचमत्कारासमानाधिकरणो वाच्यचमत्कार: तत्तृतीयम् । इति ।

अधमकाव्यस्य लक्षणं तावदिदम् – यत्रार्थचमत्कृत्य्पस्कृता शब्दचमत्कृति: प्रधानं तदधमं चतुर्थम् । इति ।