"केदारनाथः" इत्यस्य संस्करणे भेदः

अनादिकालादपि एतत् क्षेत्रं यात्रिकान् आकर्षति । [[महाभारतम्|महाभारतस्य]] अनुगुणं [[पाण्डवाः]] अत्र बहुवारम् आगताः आसन् । [[अर्जुनः]] अत्रैव तपः आचर्य पाशुपतास्त्रं प्राप्तवान् । अर्जुनस्य पुनरागमने विलम्बः जातः इति कारणात् तम् अन्विषन्तः अन्ये अपि पाण्डवाः अत्र आगताः । अत्रैव [[दौपदी|द्रौपदी]] सौगन्धिकापुष्पस्य सुगन्धेन आकृष्टा अभवत् । पण्डवानाम् अन्तिमं प्रस्थानम् अपि अत्रैव अभवत् । [[शङ्कराचार्यः|शङ्करभगवत्पादानां]] निर्वाणम् अभवत् अस्मिन् क्षेत्रे एव । केदारेश्वरमन्दिरात् पर्लाङ्ग् द्वयस्य दूरे अस्ति तस्य समाधिः ।

 

शैत्यकाले केदारः सम्पूर्णतया हिमावृतः भवति । वैशाखमासे [[सूर्यः|सूर्यस्य]] मेषराशिं प्रति प्रवेशदिने मन्दिरम् उद्घाट्यते । सूर्यस्य वृश्चिकराशिप्रवेशदिने मन्दिरस्य पिधानं क्रियते । तदवधौ उखीमठे केदारेश्वरस्य पूजा प्रचलति । हरिद्वारस्य कुम्भमेलावसरे केदार-बदरि-यात्रायाः महत्त्वम् अधिकम् । अर्धकुम्भमेलावसरे अपि यात्रिकाः केदारबदरीयात्रां समाप्य एव प्रतिगच्छन्ति । केदारयात्रां विना बदरीयात्रा पूर्णा न भवति । केदारं प्रति गन्तारः यात्रिकाः प्रथमं जमुनोत्रीं गङ्गोत्रीं च गत्वा ततः केदारेश्वरस्य अभिषेकार्थं जलं स्वीकुर्वन्ति । अनन्तरं [[हरिद्वारम्|हरिद्वारं]], ततः [[हृषीकेशः|हृषीकेशं]], ततः [[देवप्रयागः|देवप्रयागं च गत्वा अग्रे यात्राम् अनुवर्तयन्ति । यमुनोत्रीतः उत्तरकाशीं दृष्ट्वा गङ्गोत्रीं गच्छन्ति । अग्रे त्रिजुगीनारायण-गौरीकुण्डमार्गेण केदारं प्राप्नुवन्ति । ह्रुषीकेशतः साक्षात् देवप्रयाग-श्रीनगर-रुद्रप्रयाग-उखीमठस्य मार्गेण अपि केदारं प्रति गन्तुं शक्यते । केदारसमीपे एव नदी मन्दाकिनी उद्भवति । उद्भवस्थानतः ४५ मैल् दूरे रुद्रप्रयागसमीपे [[अलकानन्दा|अलकानन्दां]] मिलति मन्दाकिनी । अस्यां नद्यां स्नानकरणं पुण्यकरम् इति उच्यते ।

[[शिवपुराणम्|शिवपुराणस्य]] [[कोटिरुद्रसंहिता|कोटिरुद्रसंहितायां]] केदारेश्वरसम्बद्धा काचित् कथा अस्ति । नरनारायणौ बदरिकाश्रमे तपः आचरन्तौ आस्ताम् । तौ तदवसरे शिवस्य पार्थिवलिङ्गस्य पूजां कुर्वन्तौ आस्ताम् । तयोः तपसा तुष्टः शिवः प्रत्यक्षः जातः । तदा नरनारायणौ शिवं “ज्योतिर्लिङ्गरूपेण अत्रैव निवसतु” इति प्रार्थितवन्तौ । तदनुगुणं केदारे शिवः केदारेश्वरनाम्ना अतिष्ठत् ।

 

[[वर्गः:द्वादश ज्योतिर्लिङ्गानि]]