विकिपीडिया

"ज्योतिषम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

उत्तरदायी रूप से इतिहास देखें
← पुरातनतरं सम्पादनम्नवतरं सम्पादनम् →
Content deleted Content added
यथादृश्यविकिटेक्स्ट
(लघु) r2.7.1) (Robot: Adding ckb:گەردوونناسی
पङ्क्तिः १:
''' यथा शिखा मयूराणां नागानां मणयो यथा । तद्वद्वेदाङ्गशास्त्राणां ज्योतिषं मूर्ध्नि संस्थितम् ॥
ज्योतींषि ग्रहनक्षत्राणि अधिकृत्य प्रवर्तितं यच्छास्त्रं तन्नाम ज्योतिषमिति कथ्यते। इदं तु प्रत्यक्षं शास्त्रं अस्ति। यतोहि अन्येषु शास्त्रेषु यथा विवादा: सन्ति तथा अत्र न सन्ति। सूर्यचन्द्रबुधशुक्रादिग्रहाणां गतिस्थितिरादीनां वर्णनम् अत्र भवति। एतेषां ग्रहाणां प्रत्यक्षदर्शनं अस्माभि: क्रियते अत: शास्त्रमिदं प्रत्यक्षं अस्ति इति सिध्यति। अत: उक्तम्-
[[File:Planisphæri cœleste.jpg|thumb|आकाशमानचित्रम्]]
:अप्रत्यक्षाणि शास्त्राणि विवादस्तेषु केवलम्।
असंख्याः ग्रहाः सन्ति, अन्यसौरमण्डलानि अपि भवितुम् अर्हन्ति इत्यादयः विचाराः भारतीये ज्योतिश्शास्त्रे रुढमूलाः सन्ति | ग्रहाणां स्थितिः, परस्पराकर्षणं, ग्रहणस्वरूपम् इत्यादयः अत्र विस्तरेण उक्ताः | कुजग्रहस्य स्वरूपं "चपलः सरक्तगौरः मज्जासारश्च माहेयः" इत्येवम् उक्तवान् अस्ति आचार्यः वराहमिहिरः | आधुनिकशास्त्रकाराः वदन्ति - "कुजस्य उपरि उग्रतुषारावरणम् अस्ति इत्यतः रक्तवर्णयुक्तधवलवर्णः तत्र दृश्यते" इति | कुजः (भूमिपुत्रः) इति शब्दः एव तदग्रहे जीवसम्भाव्यतां प्रकाशयति | आधुनिकाः अपि एतत् एव वदन्ति खलु ? "सूर्यादीनां सञ्चातः भ्रममूलः", "ग्रहाणां स्वप्रर्काशता नास्ति" इत्यादयः बहवः वैज्ञानिकाः अंशाः आर्यभटेन प्रतिपादिताः ||
:प्रत्यक्षं ज्योतिषं शास्त्रं चन्द्रार्कौ यत्र साक्षिणौ॥
==ज्योतिश्शास्त्रग्रन्थाः==
ज्योतिषस्य त्रय: स्कन्धा: सन्ति -- १ सिद्धान्त, २ संहिता, ३ होरा । अत: उच्यते--
*[[बृहत्संहिता]]
:''सिद्धान्तसंहिताहोरा रूपस्कन्धत्रयात्मकम्।
:वेदस्य निर्मलं चक्षुर्ज्योतिश्शास्त्रमकल्मषम्॥''
ज्योतिश्शास्त्रं वेदानां चक्षु: इति कथ्यते।
 
[[वर्गः:ज्योतिःशास्त्रम्|ज्योतिश्शास्त्रम्]]
[[वर्गः:वेदाङ्गानि]]
[[वर्गः:हिन्दूधर्मः]]
 
[[nso:Thutanaledi]]
 
[[af:Sterrekunde]]
[[als:Astronomie]]
[[am:ሥነ ፈለክ]]
[[an:Astronomía]]
[[ang:Tungolcræft]]
[[ar:علم الفلك]]
[[arc:ܡܡܠܠܘܬ ܟܘܟܒܐ]]
[[arz:فلك]]
[[ast:Astronomía]]
[[av:Астрономия]]
[[ay:Alaxpacha yänakata]]
[[az:Astronomiya]]
[[ba:Астрономия]]
[[bar:Astronomie]]
[[bat-smg:Astruonuomėjė]]
[[be:Астраномія]]
[[be-x-old:Астраномія]]
[[bg:Астрономия]]
[[bm:Dolokalan]]
[[bn:জ্যোতির্বিজ্ঞান]]
[[br:Steredoniezh]]
[[bs:Astronomija]]
[[ca:Astronomia]]
[[ceb:Astronomiya]]
[[ckb:گەردوونناسی]]
[[co:Astronomia]]
[[cs:Astronomie]]
[[csb:Astronomijô]]
[[cv:Астрономи]]
[[cy:Seryddiaeth]]
[[da:Astronomi]]
[[de:Astronomie]]
[[diq:Asmênşınasiye]]
[[dsb:Astronomija]]
[[dv:ފަލަކީ އިލްމު]]
[[el:Αστρονομία]]
[[eml:Astronomî]]
[[en:Astronomy]]
[[eo:Astronomio]]
[[es:Astronomía]]
[[et:Astronoomia]]
[[eu:Astronomia]]
[[ext:Astronomia]]
[[fa:اخترشناسی]]
[[fi:Tähtitiede]]
[[fiu-vro:Tähetiidüs]]
[[fo:Stjørnufrøði]]
[[fr:Astronomie]]
[[frp:Astronomia]]
[[frr:Stäärkunde]]
[[fur:Astronomie]]
[[fy:Stjerrekunde]]
[[ga:Réalteolaíocht]]
[[gan:天文學]]
[[gd:Reul-eòlas]]
[[gl:Astronomía]]
[[gu:ખગોળશાસ્ત્ર]]
[[gv:Rollageydys]]
[[hak:Thiên-vùn-ho̍k]]
[[haw:Kilo hōkū]]
[[he:אסטרונומיה]]
[[hi:खगोल शास्त्र]]
[[hif:Taara vigyan]]
[[hr:Astronomija]]
[[ht:Astwonomi]]
[[hu:Csillagászat]]
[[hy:Աստղագիտություն]]
[[ia:Astronomia]]
[[id:Astronomi]]
[[ie:Astronomie]]
[[io:Astronomio]]
[[is:Stjörnufræði]]
[[it:Astronomia]]
[[iu:ᓯᓚᓯᐅᕐᓂᖅ/sulasuurniq]]
[[ja:天文学]]
[[jbo:kesyske]]
[[jv:Astronomi]]
[[ka:ასტრონომია]]
[[kk:Астрономия]]
[[kl:Ulloriarsiorneq]]
[[kn:ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ko:천문학]]
[[krc:Астрономия]]
[[ku:Stêrnasî]]
[[kw:Astronymyl]]
[[ky:Астрономия]]
[[la:Astronomia]]
[[lad:Astronomiya]]
[[lb:Astronomie]]
[[lbe:ЦIурттал элму]]
[[li:Starekunde]]
[[ln:Mambí ma nzɔ́tɔ]]
[[lo:ດາຣາສາດ]]
[[lt:Astronomija]]
[[lv:Astronomija]]
[[map-bms:Astronomi]]
[[mg:Astronomia]]
[[mk:Астрономија]]
[[ml:ജ്യോതിശാസ്ത്രം]]
[[mn:Одон орон]]
[[mr:खगोलशास्त्र]]
[[ms:Astronomi]]
[[mt:Astronomija]]
[[mwl:Astronomie]]
[[my:နက္ခတ္တဗေဒ]]
[[nah:Ilhuicamatiliztli]]
[[nap:Astronumia]]
[[nds:Astronomie]]
[[nds-nl:Steernskunde]]
[[ne:ज्योतिष]]
[[new:खगोलशास्त्र]]
[[nl:Astronomie]]
[[nn:Astronomi]]
[[no:Astronomi]]
[[nov:Astronomia]]
[[nrm:Astrononmie]]
[[oc:Astronomia]]
[[pa:ਤਾਰਾ ਵਿਗਿਆਨ]]
[[pam:Astronomia]]
[[pcd:Astrononmie]]
[[pl:Astronomia]]
[[pnb:فلکیات]]
[[ps:ستورپوهنه]]
[[pt:Astronomia]]
[[qu:Quyllur yachay]]
[[rm:Astronomia]]
[[rmy:Chexanipen]]
[[ro:Astronomie]]
[[ru:Астрономия]]
[[rue:Астрономія]]
[[sah:Астрономия]]
[[sc:Astronomia]]
[[scn:Astronumìa]]
[[sco:Astronomy]]
[[sg:Sêndâtongo]]
[[sh:Astronomija]]
[[si:තාරකා විද්‍යාව]]
[[simple:Astronomy]]
[[sk:Astronómia]]
[[sl:Astronomija]]
[[sm:Astronomy]]
[[sn:Zvechadenga]]
[[so:Xiddigis]]
[[sq:Astronomia]]
[[sr:Астрономија]]
[[stq:Stiernkunde af Astronomie]]
[[su:Astronomi]]
[[sv:Astronomi]]
[[sw:Astronomia]]
[[szl:Astrůnůmijo]]
[[ta:வானியல்]]
[[te:ఖగోళ శాస్త్రము]]
[[tet:Astronomia]]
[[tg:Астрономия]]
[[th:ดาราศาสตร์]]
[[ti:አስትሮኖሚ]]
[[tk:Astronomiýa]]
[[tl:Astronomiya]]
[[tpi:Estronomi]]
[[tr:Astronomi]]
[[tt:Астрономия]]
[[ug:ئاسترونومىيە]]
[[uk:Астрономія]]
[[ur:فلکیات]]
[[uz:Astronomiya]]
[[vec:Astronomia]]
[[vi:Thiên văn học]]
[[vls:Astronomie]]
[[vo:Stelav]]
[[wa:Astronomeye]]
[[war:Astronomiya]]
[[wo:Saytubiddiw]]
[[xh:IAstronomi]]
[[yi:אסטראנאמיע]]
[[yo:Ìtòràwọ̀]]
[[zea:Staerrekunde]]
[[zh:天文學]]
[[zh-min-nan:Thian-bûn-ha̍k]]
[[zh-yue:天文]]
"https://sa.wikipedia.org/wiki/ज्योतिषम्" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्