"भारतस्य पर्वतीयरेल्-मार्गाः" इत्यस्य संस्करणे भेदः

पङ्क्तिः ५४:
[[चित्रम्:KSR Steam special at Taradevi 05-02-13 56.jpeg|right|thumb|तारादेवीनिस्थानके शिवालीक् डीलक्स् एक्स्प्रेस् यानम्।]]
[[चित्रम्:KSR Train on a big bridge 05-02-12 71.jpeg|thumb|right| दीर्घसेतोः मार्गे विशिष्टं प्रवासीधूमशकटयानम् ।]]
हिमाचलप्रदेशस्य <ref name="Kholi" /><ref name="heritage">{{cite web|url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/004200708130322.htm|title=HP declares Kalka-Shimla railway as 'heritage' property|date=2010-02-21| publisher=The Hindu| accessdate=2010-02-19}}</ref>आधुनिकराजधानी शिमला हिमालयस्य पर्वतश्रेणिषु ७२३४पादपरिमितौन्नत्ये अस्ति । क्रि.१८६४तमे काले एतत् स्थानम् आङ्ग्लानां ग्रीष्मकालस्य राजधानी आसीत् । अत्रैव तेषां सेनायाः केन्द्रकार्यं चलति स्म । कलका इति स्थानं [[हरियाणराज्यम्|हरियाणराज्यस्य]] पञ्चकुलामण्डलस्य पत्तनम् । <ref name="Kholi" /><ref name="heritage" /><ref>{{Cite web |url=http://www.tribuneindia.com/2002/20020615/windows/main4.htm |title= Man behind Barog tunnel lies forgotten |accessdate=2010-02-19 |author=Singh, Jagmeet |date= 2002-06-15|work=feature|publisher=The Tribune of India}}</ref> एतत् पत्तनं धूमशकटयानस्य मार्गनिर्माणात् पूर्वं वृषभशकटस्य मार्गेन बाह्यप्रपञ्चेन सम्पर्कितम् आसीत् । क्रि.श. १८९८तमे वर्षे रेल्वेविभागद्वारा देहलीकलकायोः मध्ये लोहमार्गः निर्मितः । पर्यायमार्गनिर्माणार्थं क्रि.श. १८८४तमे वर्षे अन्ययोजनाः अपि समीक्षिताः । ६१०मि.मी.न्यारोगेज़् मार्गगः देहली अम्बाला कालका उद्यमसमवायेन क्रि.श. १९०३तमे वर्षे नवम्बर् मासस्य ९दिनाङ्के अयं मार्गः लोकार्पितः ।
 
. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ೧೮೮೪ ಮತ್ತು ೧೮೯೮ರ ನಡುವೆ ಹಲವಾರು ಯೋಜನೆಗಳು ಸಮೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದವು; ಈ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಗುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದೆಹಲಿ–ಅಂಬಾಲಾ–ಕಲ್ಕಾ ರೈಲ್ವೆ ಕಂಪನಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. {{convert|95.66|km|mi}}ನಷ್ಟು ಉದ್ದದ ೬೧೦ ಮಿ.ಮೀ. (೨ ಅಡಿ) ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜು ಮಾರ್ಗವು ೧೯೦೩ರ ನವೆಂಬರ್‌ ೯ರಂದು ಸಂಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮುಕ್ತವಾಯಿತು.<ref name="Kunwar" />
 
ಫಲಕದ ಸರಕಟ್ಟು ಕಮಾನು ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಆಸರೆಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ {{convert|18.29|m|ft}}ನಷ್ಟು ಉದ್ದದ ಸೇತುವೆಯೊಂದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಈ ಮಾರ್ಗವು ೧೦೩ ಸುರಂಗಗಳು ಮತ್ತು ೮೬೪ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು (ರೋಮನ್‌ ಮೇಲುಕಾಲುವೆಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ-ಕಮಾನಿನ ಜಾಲಂಧ್ರದ ಬಗೆ) ಹೊಂದಿದೆ. ಅಧಿಕೃತ ಇಳುಕಲಿನ ಪ್ರಮಾಣವು ೧:೩೩ ಅಥವಾ ೩%ನಷ್ಟಿದ್ದು ೯೧೯ ತಿರುವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಅತಿ ಕಡಿದಾದ ತಿರುವು ೪೮ ಡಿಗ್ರಿಗಳಷ್ಟಿದೆ ({{convert|37.47|m|ft}}ನಷ್ಟಿರುವ ಒಂದು ತ್ರಿಜ್ಯ) ಮತ್ತು {{m to ft|656}}ನಷ್ಟು ಎತ್ತರದಿಂದ ಹತ್ತುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ {{m to ft|2076}}ನಷ್ಟಿರುವ ಒಂದು ಉನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. {{convert|1144|m|ft}}ನಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬರಾಗ್‌ ಸುರಂಗವು (ಸಂ. ೩೩) ಈ ಮಾರ್ಗದ ಮೇಲಿನ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಸುರಂಗವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದಾಗ್‌ಶಾಯಿ ಮತ್ತು ಸೋಲನ್‌ (ರಸ್ತೆಗಿಂತ {{convert|270|m|ft}}ನಷ್ಟು ಅಡಿಯಲ್ಲಿದೆ) ನಡುವೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಪರ್ವತದ ಎರಡೂ ಪಾರ್ಶ್ವಗಳಿಂದ ಸುರಂಗದ ಅಗೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌‌ ಓರ್ವನ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಸುರಂಗಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ (ಸುರಂಗದ ತಾಣದ ಸಮೀಪ ಅವನನ್ನು ದಫನುಮಾಡಲಾಯಿತು). ಭಾಲ್ಕು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪರಿಚಿತನಾಗಿದ್ದ ಅವನ ಭಾರತೀಯ ಪೂರಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯು, ಕೈಬಿಟ್ಟ ಸುರಂಗದಿಂದ ಸುಮಾರು {{convert|1|km|mi}}ನಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಸುರಂಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವಲ್ಲಿ H. S. ಹ್ಯಾರಿಂಗ್ಟನ್‌ಗೆ ನೆರವು ನೀಡಿದ; ಆದ್ದರಿಂದ ಸುರಂಗಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅವನು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡು, ಭಾರತದ ಆಗಿನ ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ ಅವನಿಗೆ ಒಂದು ಪದಕ ಮತ್ತು ಪಗಡಿಯನ್ನು (ಪೇಟವನ್ನು) ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದರು.<ref name="Kunwar" />
 
ಕಲ್ಕಾದಿಂದ ಶಿಮ್ಲಾದವರೆಗೆ ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಯಾಣವು, ನಷ್ಟು ಉದ್ದವಿರುವ ಕೋಟಿ ಸುರಂಗ, ಕಲ್ಕಾದಿಂದ ನಷ್ಟು ದೂರವಿರುವ ಧರಂಪುರ್‌ ಮುಖ್ಯ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಮಟ್ಟಸವಾದ ಇಳುಕಲಿನ ಪ್ರಮಾಣಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ತಕ್ಸಲ್‌, ಗುಮ್ಮಾನ್‌ ಮತ್ತು ಧರಂಪುರ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಕುಣಿಕೆ ಮಾರ್ಗಗಳೂ ಸಹ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ: ಇವು ತಾರಾದೇವಿ, ಪ್ರಾಸ್ಪೆಕ್ಟ್‌ ಹಿಲ್‌ನಿಂದ ಜಾತೋಗ್‌, ಇನ್ವರಾರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಶಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿನ ಹಳೆಯ ಡೋವ್‌ಡೆಲ್‌ ಚೇಂಬರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೊನೆಯ ನಿಲ್ದಾಣದವರೆಗಿನ ಕುಣಿಕೆ ಮಾರ್ಗಗಳಾಗಿವೆ. ಅಂತರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಲ್ಕಾದಿಂದ ಇರುವ ಇತರ ಮುಖ್ಯವಾದ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ {{convert|1600|m|ft}}ನಷ್ಟಿರುವ ಒಂದು ಉನ್ನತಿಯಲ್ಲಿರುವ {{convert|38.4|km|mi}}ನಷ್ಟು ಅಂತರದಲ್ಲಿರುವ ದಾಗ್‌ಶಾಯಿ ಮತ್ತು ಸೋಲನ್ ಸೇರಿವೆ. ಹಲವಾರು ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಸರಕು (ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ) ಟ್ರೇನುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಸಶಸ್ತ್ರ ಸೇವಾಪಡೆಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಿಂದ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವ ಭಾರೀ ಸಂಚಾರದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಶಿವಾಲಿಕ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಮತ್ತು ಶಿವಾಲಿಕ್‌ ಪ್ಯಾಲೇಸ್‌ ಸಲೂನ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವಿಶೇಷ ಸುವಿಹಾರಿ ಟ್ರೇನುಗಳು ಬೇಸಿಗೆ ತಿಂಗಳುಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="Kholi" />
 
==मथेरान् पर्वतमार्गः==
"https://sa.wikipedia.org/wiki/भारतस्य_पर्वतीयरेल्-मार्गाः" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्