"धर्मपुरीमण्डलम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
(लघु) Bot: Migrating 18 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q15152 (translate me) |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः ११५:
|autocat = <!-- yes/no -->
}}
धर्मपुरी मण्डलम् (Dharmapuri district) (तमिऴ् - தருமபுரி(தர்மபுரி) மாவட்டம்) दक्षिणभारतस्य तमिऴ्नाडुराज्यस्य मण्डलेषु अन्यतमम् । अस्य केन्द्रस्थानं धर्मपुरीपत्तनम् । ऐतिहासिकतया अस्य नगरस्य ’तगडूरु’ इति नाम आसीत् ।
==इतिहासः==
तगडुरुप्रदेशस्य (अद्यतनधर्मपुरी) विज्ञातः प्राचीनतमः प्रशासकः
नवमशतकस्य आरम्भे [[राष्ट्रकूटाः]] बलं प्राप्य अग्रिमयोः द्वयोः शतमानयोः अस्मिन् मण्डले प्रभावयुताः आसन् । ततः सेलम् मण्डलस्य पूर्णः भागः [[चोळाः|चोळैः]] जितः । तदा गङ्गवाडी चोळप्रशासनस्य भागः भूत्वा अडिगमान् तगडूरस्य अधीनतया स्थापितम् । द्वादशशतके चोळानाम् अवनतिः अभवत् । [[होय्सळवंशः|होय्सळाः]] प्रबलाः भूत्वा चोळान् गङ्गवाडीतः प्रभ्रष्टान् कृतवन्तः । तदा यद्यपि बारामहल् तथा तलघाट् प्रदेशौ चोळप्रशासने एव शिष्टौ, तथापि अडिगमान् प्रदेशः प्रायः स्वतन्त्रः अभवत् । नाममात्रेण तत्र चोळानां प्रभावः आसीत् ।
चतुर्दशे शतके [[विजयनगरसाम्राज्यम्|विजयनगरसाम्राज्यस्य]] उदयः अभवत् । [[१३६५-६६]] समये प्रथमः [[बुक्कराजः]] [[मधुरै]]प्रदेशस्य देहलीसुल्तानान् पराजितवान् । ततः सेलं प्रदेशः विजयनगरसाम्राज्यस्य अधीनः अभवत् । [[ताळीकोटे]] टसमरानन्तरं चेन्नपत्तनस्य जगदीशरायः मैसूरुप्रान्तेन सह बारामहलम् अपि शासितवान् । सप्तदशशतके तिरुमलनायकस्य आधिपत्ये मधुरैनायकाः एतं प्रदेशं स्वाधीनं कृतवन्तः । तिरुमलनायकं प्रति निष्ठानां पोलिगराणां शासने अयं प्रदेशः स्थापितः । पोलिगरेषु अन्यतमः रामचन्द्रनायकः नामक्कल् दुर्गं निर्मितवान् इति श्रूयते ।
[[श्रीरङ्गपट्टणम्|श्रीरङ्गपत्तणस्य]] [[कण्ठीरवनरसराजः]]
[[१७५०]] समये [[हैदर् आलि]] एतं प्रदेशं जितवान् । ततः [[१७६७]] तमे वर्षे अयं प्रदेशः
अद्यतनधर्मपुरीप्रदेशः तदा सेलंमण्डलस्य एव भागः आसीत् । [[१९४७]] पर्यन्तम् अपि धर्मपुरी सेलं मण्डलस्य उपमण्डलम् आसीत् । [[१९६५]] तमे वर्षे अक्टोबर् मासस्य द्वितीये दिनाङ्के धर्मपुरीमण्डलं निर्मितम् । अस्य केन्द्रस्थानम् अभवत् धर्मपुरीपत्तनम् ।
[[२००४]] तमवर्षस्य सेप्टम्बर् मासस्य
==भौगोलिकम्==
धर्मपुरीमण्डलस्य विस्तारः ४४९७.७७ चतुरश्रकिलोमीटर् । अस्य
अत्रत्यः वायुगुणः प्रायेण उष्णः भवति ।
==जनसंख्या==
[[२०११]] जनगणनानुगुणं धर्मपुरीमण्डले १,५०२,९०० जनाः वसन्ति । भारतस्य ६४० मण्डलेषु जनसंख्यादृष्ट्या धर्मपुर्याः
==उपमण्डलानि==
Line १४८ ⟶ १४९:
==कृषिः वाणिज्यं च==
राज्यस्य प्रमुखेषु फलशाकोत्पादकेषु प्रदेशेषु धर्मपुरीमण्डलम् अपि अन्यतमम् । अत्र अनावृष्टिः काले काले भवति । अतः वृष्टिं विना रोढुं समर्थानां फलानां कृषिः अधिकतया दृश्यते । अत्रत्यं प्रमुखम् उत्पादनम् आम्रफलानाम् । मण्डलस्य प्रायः १/३ प्रदेशे आम्रकृषिः दृश्यते । राज्यस्य ५०% आम्रफलानि अत्रैव रुह्यन्ते । पालक्कोडुप्रदेशे टोमेटोकृषिः भवति । पेण्णगरप्रदेशे मरीचिकाकृषिः दृश्यते ।
पेण्णगरे हरूरु
==वीक्षणीयस्थलानि==
Line १५८ ⟶ १५९:
===आदियमान्कोट्टै===
इयं तगडूरुप्रदेशस्य प्राचीनप्रशासकानां आदियमान्
===सुब्रह्मण्यशिवस्मारकम्===
Line १६४ ⟶ १६५:
===सर् थामस् मन्रो स्तम्भः===
सर् थामस् मन्रो एप्रिल्
==बाह्यसम्पर्कतंतुः==
Line १७१ ⟶ १७२:
<references/>
{{Geographic location
|Centre = धर्मपुरीमण्डलम्t
|North = [[कृष्णगिरिमण्डलम्]]
|Northeast = [[तिरुवण्णामलै मण्डलम्]]
|East =
|Southeast = [[विल्लूपुरमण्डलम्]]
|South = [[सेलं मण्डलम्]]
|Southwest = एरोड् मण्डलम्
|West = [[चामराजनगरमण्डलम्]], [[कर्णाटक]]
|Northwest =
}}
{{तमिळनाडुराज्यस्य मण्डलानि}}
|