"महाभारतम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
पङ्क्तिः ४:
[[चित्रम्:Kurukshetra.jpg|thumb|300px|कुरुक्षेत्रम्]]
'''महाभारतम्'''(आङ्ग्लभाषा Mahabharata) महर्षिणा वेदव्यासेन विरचितः बहुप्रसिद्धः इतिहासः विद्यते। अस्मिन् ग्रन्थे कौरव-पाण्डवानां महायुद्धं मुख्य-विषयरूपेण वर्णितमस्ति। मानवजीवनस्य धर्मार्थ-काम-मोक्ष-रूपाः समस्तपुरुषार्थाः अत्र विशालग्रन्थे सन्निवेशिताः। अस्य महाभारतस्य भीष्मपर्वणि श्रीमद्भगवद्गीता विद्यते। भगवता कृष्णेन मोहग्रस्तम् अर्जुनं प्रति ज्ञान-कर्म-भक्ति-विषयकः उपदेशः गीतायां प्रदत्तः। अस्यां गीतायामपि अष्टादश अध्यायाः सन्ति। मानव-जीवनस्य विविधविषयाः अत्र समीचीनतया प्रतिपादिताः सन्ति। इयं विश्वजनीन-कृतिः कालजयिनी चिरन्तनी एव।
महाभारतग्रन्थः त्रिभिः सवंत्सरैः विरचितं च -
▲==महाभारतस्य नामकरणम्==
:त्रिभिर्वर्षैः सदोत्थाय कृष्णद्वैपायनो मुनिः।
:महाभारतमाख्यानं कृतवानिदमद्भुतम्॥
इदं प्रायः सर्वे भारतीया विद्वांसो मन्यन्ते यत् महाभारतं प्राग् जयनाम्ना ततो भारतनाम्ना ततः परतश्च महाभारतनाम्ना प्रसिद्धम् । सूक्ष्मेक्षिकयाऽवलोकनेन ज्ञायते यत् - महाभारतस्य प्रगते चरणत्रयं विद्यते। -
:प्रथमे चरणे - जयनामकं काव्यमेतत् ८८०० श्लोकपरिमितं व्यासकृतं धर्मचर्चाम् आश्रित्य महर्षि व्यासेन स्वशिष्याय वैशम्पायनाय श्रावितमभूत्।
:'''नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम्।'''▼
:'''देवीं सरस्वतीं चैव ततो जयमुदीरयेत्।।'''▼
प्रत्येकस्य अध्यायस्य आदौ विद्यमानः अयं प्रसिद्धः श्लोकः इदं निरूपयति ।
▲'''नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम्।'''
:द्वितीये चरणे - भारतनामकं महाकाव्यमेतत् वैशम्पायनकृतं २४ सहस्रश्लोकपरिमितं (चतुर्विंशतिसाहस्री) वैशम्पायनेन अर्जुनस्य प्रपौत्राय जनमेजयाय नागयज्ञे श्रावितमभूत्।
▲'''देवीं सरस्वतीं चैव ततो जयमुदीरयेत्।।'''
:तृतीये चरणे - महाभारतनामकं महाकव्यमेतत् लोमहर्षपुत्रेण सौतिकेन रचितं - एकलक्षश्लोकपरिमितं नैमिषारण्ये यज्ञकाले शौनकादिभ्यः ऋषिभ्यः श्रावितमभूत्। एवञ्च आख्यानमिदं त्रिभिर्वक्तृभिः महर्षिभिः विभिन्नश्रोतृभ्यः श्रावितम्।
महाभारतस्य अन्ते विद्यमानेन श्लोकेन इदं प्रमाणितं भवति -
:'''उक्तं शतसहस्राणां श्लोकानामिदमुत्तमम्।'''<br />
अस्य ग्रन्थस्य नूतनतमस्य रूपस्य नाम '''शतसाहस्री''' संहिता अपि अस्ति।
[[File:Krishna as Envoy.jpg|thumb|'''श्रीकृष्णदौत्यम्''']]
==महाभारतं कस्मिन् शास्त्रेऽन्तर्भवति==
| |||