"छन्दश्शास्त्रम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

छन्द: शास्त्रस्य इतिवृत्तम् मह्त्त्वपूर्णम् अस्ति |। छन्द: शास्त्रस्य परम्परायां येषां महद्योगदानं तेषां सर्वेषाम् आचार्याणा विवरणं रामानुजाचार्यस्य गुरुणा श्रीमता यादव प्रकाशेन एकादश शताब्द्यां पिङ्गलसूत्र इति ग्रन्थस्य समाप्तौ एक:महत्त्वपूर्ण: श्लोक: लिखित:|। अस्य श्लोकस्य गङ्गादास प्रणीतायां छन्दोमञ्जर्या: भूमिकायां डॉ० ब्रह्मानन्दत्रिपाठिना प्रयोगो विहित:|। यथा-

छन्दो ज्ञानमिदं भवाद्भगवतो लेभे गुरूणां गुरुस्,

तस्माद् दुश्च्यवनस्ततो सुरगुरुर्माण्डव्यनामा तत:l

माण्डव्यादपि सैतवस्तत ऋषिर्यास्कस्तत:पिङ्गलस्,

तस्येदं यशसा गुरोर्यदि धृतं प्राप्यास्मदद्यै: क्रमात् l l

अथ च युधिष्ठर मीमांसकेन वैदिक छन्दोमीमांसायाम् आचार्याणां क्रम: एवं वर्णित:|।

: छन्दशास्त्रमिदं पुरा त्रिनयनाल्लेभेगुहोनादित:|।

: तस्मात् प्राप्य सनत्कुमारकमुनिस्तस्मात् सुराणां गुरु:|।

: तस्माद्देवपतिस्तत:फणिपतिस् तस्माच्च सत्पिङ्गल:|।

: तच्छिष्यैर्बहुभिर्महात्मभिरथो मह्यां प्रतिष्ठापितम् |।

: वद तोटकमब्धिसकारयुतम्

पिङ्गलमतानुसारं यस्य चतुर्षु चरणेषु चत्वार: सगणा: भवेयु: तत्तोटकं नाम वृत्तम् |।

: यमुनातटमच्युतकेलिकला लसदङ्घ्रिसरोरुहसङ्गरुचिम् |।

: मुदितोटकलेरपनेतुमघं यदिचेछसि जन्म निजं सफलम् ||।।

यस्य चतुर्षु चरणेषु क्रमेण मगण:सगण:जगण:सगण:तगण:तगण:गुरुवर्णश्च भवेत् तत् शार्दूलविक्रीडितम् नाम इति वृत्तम् भवति|भवति। त्स्य लक्षणम् आचार्यपिङलेन इत्थं निर्दिष्टम् -' ' ' सूर्याश्वैर्यदिमः सजौ सततगाः शार्दूलविक्रीडितम् ' ' ' असिमन् वृत्तॆ सूर्यैः(द्वादशभिः) अश्वैः(सप्तभिः) च वर्णैः यतिः भवति|भवति।

: ' ' ' गोविन्दं प्रणमोत्तमाङ्ग! रसनॆ! तं घोषयाहर्निशं, पाणी! पूजय तं, मनः! स्मर, पदॆ! तस्यालयङ्गच्छतम् |।

: एवञ्चेत् कुरुथाखिलं मम हितं शीर्षादयस्तद्ध्रुवं, न प्रेक्षॆ भवतां कृतॆ भवमहाशार्दूलविक्रीडितम् |।' ' ' छन्दोमञ्जरी