"ज्ञानम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

'''ज्ञानम्''' इत्येतस्य शब्दस्य विविधाः अर्थाः विद्यन्ते -

 

 

:३ परमात्मनः स्वरूपं यत् ज्ञापयति तत् । ज्ञायतेऽनेनात्मा-ज्ञा कर '''ल्युट्''' (३-३-११७) । इदं ज्ञानम् आत्मज्ञानसाधकम् ।

:::'''तत्त्वज्ञानार्थचिन्तनम्''' - तत्त्वज्ञानस्य फलरूपस्य मोक्षस्य चिन्तने मग्नता ।

:::एतैः गुणैः आत्मज्ञानं प्राप्यते इत्यतः इदमेव ज्ञानम् । एतस्य व्यतिरिक्तं सर्वम् अज्ञानम् इति मन्तव्यम् ।

 

:४ कर्तव्य-कार्यविषयकं ज्ञानम् - अनुष्ठातव्यस्य कार्यस्य विषये अवगमनम् ।

:::'''ज्ञानं कर्म च कर्ता च त्रिधैव गुनभेदतः । प्रोच्यते गुणसङ्ख्याने यथावत् शृणु तान्यपि''' - गीता १८-१९

:::ब्राह्मण-क्षत्रिय-ब्रह्मचारी-गृहस्थादिषु विभिन्नेषु रूपेषु विद्यमानः आत्मा ज्ञानैककारः, अविनाशी, विकाररहितः, फलादिसम्बन्धविहीनः इति अवगमनात् सर्वेषु वस्तुषु समदृष्टिः एव '''सात्त्विकं ज्ञानम्''' ।

::::सर्वभूतेषु येनैकं भावमव्ययमीक्षते । अविभक्तं विभक्तेषु तज्ज्ञानं विद्धि सात्त्विकम् ॥

::::पृथक्त्वेन तु यज्ज्ञानं नानाभावान् पृथग्विधान् । वेत्ति सर्वेषु भूतेषु तज्ज्ञानं विद्धि राजसम् ॥

 

:५ चित्तवृत्तिनिरोधरूपः योगः

 

:६ (अद्वैतमते) '''अहं ब्रह्म''' इति उपासना ।

 

:७ जीव-ईश्वर-जगत्-इत्येतस्याः भ्रान्तेः अधिष्ठानभूतं स्वयंप्रकाशं चैतन्यम् ।

 

:११ इन्द्रियम् - ज्ञायतेऽनेन ज्ञा कर '''ल्युट्'''

 

[[वर्गः:हिन्दुचिन्तनानि]]