"खदिरवृक्षः" इत्यस्य संस्करणे भेदः
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
पङ्क्तिः १:
{{merge|
[[चित्रम्:Acacia Negev.JPG|thumb|right|200px|खदिरवृक्षः]]
[[चित्रम्:Acacia dealbata seeds.jpg|thumb|200px|left|खदिरबीजानि]]
[[चित्रम्:Acacia pycnantha Golden Wattle.jpg|thumb|right|200px|खदिरपुष्पम्]]
[[चित्रम्:Hauxya Botana.jpg|thumb|left|200px|खदिरफलानि]]
[[चित्रम्:Acacia collinsii3.jpg|thumb|right|200px|खदिरकण्टकम्]]
[[चित्रम्:Acacia-heterophylla-wood-xup.jpg|thumb|left|200px|खदिरकाष्ठम्]]
[[File:Acacia drepanolobium MHNT.BOT.2011.3.97.jpg|thumb|200px|''Acacia drepanolobium'']]
[[File:Acacia sp. MHNT.BOT.2009.13.18.jpg|thumb|''Acacia sp.'']]
अयं खदिरः (खदिरवृक्षः) [[भारतम्|भारते]] अपि वर्धमानः कश्चन वृक्षविशेषः । अयं वृक्षः आङ्ग्लभाषायां Acacia इति उच्यते । अयं खदिरवृक्षः “प्याबसिये” कुटुम्बस्य “मिमोसोय्डि” इति उपप्रभेदे अन्तर्भवति । एते खदिरवृक्षाः गुल्मस्य अथवा भाररहितानां वृक्षाणं कुले सन्ति । एतेषां वृक्षाणाम् अस्तित्वं १७७३ तमे वर्षे आफ्रिकादेशे [[स्पीडिश्]]-देशस्य सस्यविज्ञानी [[कार्ल् लिन्नययुस्]] अभिज्ञातवान् । एतेषां खदिरवृक्षाणां बहवः प्रभेदाः सन्ति । तत्र [[आस्ट्रेलिया]]प्रभेदस्य वृक्षेषु कण्टकानि न भवन्ति । अन्ये प्रभेदाः कण्टकयुक्ताः भवन्ति । एते वृक्षाः बीजकोशेभ्यः जन्म प्राप्नुवन्ति । अस्य सस्यरसे तथा पर्णेषु च महता प्रमाणेन “ट्यानिन्” भवति । ट्यानिन् नाम मसीनिर्माणार्थं चर्मणः समीकरणार्थं च वृक्षस्य त्वक्-तः निष्कासितं किञ्चित् बन्धकवस्तु । अस्य खदिरवृक्षस्य कुलनाम अस्ति “अकाकिय” इति । अतः एव आङ्ग्लभाषायाम् अस्य नाम “अकेशिया” इति उच्यते । ग्रीक्-सस्यविज्ञानी वैद्यः च [[पेडनिस् डियोस्कोरैडस्]] स्वीये “मटेरिया मेडिका” इति पुस्तके खदिरवृक्षस्य तत् नाम दत्तवान् ।
अयं खदिरवृक्षः स्वस्य विशिष्टानां कण्टकानां कारणतः एव “अकेशिया” इति नाम प्राप्नोत् । (“अकिस्” इत्युक्ते कण्टकम् इति अर्थः) । [[“नैल्”]] नद्याः तीरे महता प्रमाणेन वर्धिताः इति कारणतः “निलोटिका” इत्यपि नाम प्राप्नोत् । एतेषां वृक्षाणां कण्टकवृक्षः, सीटिकारववृक्षाः, वाटल्, पीत-ज्वरवृक्षाः, छत्रखदिराः इत्यादीनि नामानि अपि सन्ति । २००५ वर्षे कृतेन समीक्षणेन विश्वाद्यन्तं अस्य खदिरवृक्षाणां १३०० प्रभेदाः सन्ति इति ज्ञातम् । तेषु ९६० प्रभेदाः आस्ट्रेलियामूलीयाः । अवशिष्टाः प्रभेदाः उष्णवलयस्य समशीतोष्णवलयस्य च [[यूरोप्]], [[आफ्रिका]], दक्षिण-एष्या, [[अमेरिका]] इत्यादिषु देशेषु प्रसृताः सन्ति । आहत्य तेषां खदिरवृक्षाणां सर्वे प्रभेदाः पञ्चधा विभक्ताः सन्ति । “अकेशिया” इति नाम आस्ट्रेलियाप्रभेदस्य, अन्येषां प्रभेदानां च “वचेल्लिया” तथा “सेनेगलिया” इति नाम प्रदत्तम् अस्ति ।
===वर्गीकरणम्===
अस्य खदिरवृक्षस्य कुलम् एकजैविककुलस्य न । अतः एव नूतनानि पञ्च कुलानि अपि अद्भूतानि अभवन् । सामान्यभाषायां “अकेशिया” इति पदं “रोबिनिय”-कुलस्य सस्यस्य प्रभेदानां कृते उपयुज्यते । तदपि [[हरेणुः|हरेणु]]जातीयं सस्यम् । अमेरिकाप्रभेदः “रोबिनिय-स्युडोअकेशिया” इति परिचितम् अस्ति ।
{{सस्यानि}}
[[वर्गः:वृक्षाः]]
[[वर्गः:सस्यानि]]
[[वर्गः:बाह्यानुबन्धः योजनीयः]]
[[वर्गः:सारमञ्जूषा योजनीया]]
|