"तुवरी" इत्यस्य संस्करणे भेदः

[[चित्रम्:Tur Dal.JPG|thumb|200px|right|तुवरीदालाः]]

[[चित्रम्:Pigeon peas2.jpg|thumb|200px|left|तुवरीधान्यम्]]

[[चित्रम्:Cajanus cajan.jpg|thumb|200px|right|तुवरीसस्यम्]]

[[चित्रम्:Shelling pigeonpeas, Kenya.jpg|thumb|left|200px|तुवरीधान्यस्य विक्रयणम्]]

 

[[भारतम्|भारते]] वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः तुवरी अथवा आढकी । एषा तुवरी अपि सस्यजन्यः आहारपदार्थः । एषा आङ्ग्लभाषायां Toor Dal इति उच्यते । अस्माकं देशे बहुषु राज्येषु तुवर्याः उपयोगः प्रतिदिनं क्रियते एव । तुवरीबीजस्य वर्णानुगुणम् एषा त्रिधा विभक्ता अस्ति । कृष्णतुवरी, श्वेततुवरी, रक्ततुवरी चेति । संस्कृते तुवर्याः आढकी, करवीरभुजा, वृत्तबीजा, पीतपुष्पा इत्यादीनि नामानि सन्ति । [[आन्ध्रप्रदेशः|आन्ध्रपदेशे]] “मुद्दुपप्पु”नामकं खाद्यं निर्मान्ति विशेषतया । दक्षिणभारते तुवरीदालेन “[[सारः]]” “[[क्वथितं]]” “बिसिबेळेबात्” इत्यादयः आहारपदार्थाः निर्मीयन्ते ।

 

===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्याः तुवर्याः स्वभावः===

यद्यपि दालाः वातवर्धकाः तथापि तुवरीदालः न तावान् वातवर्धकः । तुवरी कफं, पित्तं च निवारयति । शीतगुणः अस्याः । शरीरं शुष्कीकरोति अपि । किन्तु पचनार्थं लघु । मलबद्धताम् उत्पादयति । अस्यां किञ्चिन्मात्रेण मधुरत्वं, कषायत्वं च भवतः । रक्तदोषनिवारकः अपि ।

 

:७. तुवरीदालस्य पचनावसरे किञ्चिन्मात्रेण [[तैलं]] योजयामः चेत् न वातकारकः ।

:८. पचनावसरे [[हरिद्रा|हरिद्रायाः]] योजनेन पक्वः दालः यदा शीतलः भवति तदा अपि रोगाणवः न उत्पद्यन्ते ।

 

[[वर्गः:धान्यानि]]

[[वर्गः:विषयः वर्धनीयः]]