"औरङ्गाबादमण्डलम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

| name = औरङ्गाबादमण्डलम्= सम्भाजीनगरमण्डलम्

| other_namenative_name = औरङ्गाबाद{{lang|mr|सम्भाजीनगर जिल्हा }}

| settlement_typenative_name_lang = मण्डलम्mr

| established_titleimage_alt = <!-- Established --> =

| subdivision_namesubdivision_type = {{flag|India}}देशः

| subdivision_type2 = उपमण्डलानिविभागः

| governing_bodyparts_type = उपमण्डलानि

| timezone1 area_total_km2 = भारतीयमानसमयः(IST)१०,१००

| utc_offset1 area_footnotes = +५:३०

| website population_as_of = http://aurangabad.nic.in/२०११

| footnotes population_total = ३७,०१,२८२

[[Imageचित्रम्:Bibika.jpg|thumb|right|300px|बीबी का मक्बरा]]

'''औरङ्गाबादमण्डलंसम्भाजीनगरमण्डलं''' ({{lang-mr|औरङ्गाबादसम्भाजीनगर जिल्हा}}, {{lang-en|AurangabadSambhajinagara District}}), आधिकारिकरूपेण '''छत्रपतीसम्भाजीमहाराजनगरमण्डलम्''' ({{lang-mr|छत्रपती सम्भाजी महाराज नगर जिल्हा}}); पुरातनं नाम '''औरङ्गाबाद्-मण्डलम्''' ({{lang|en|Aurangabad district}}), [[महाराष्ट्रमहाराष्ट्रराज्यम्|महाराष्ट्रराज्ये]]राज्ये स्थितं किञ्चन मण्डलम् । अस्य मण्डलस्य केन्द्रम् [[औरङ्गाबाद्, (महाराष्ट्रम्|सम्भाजीनगरम् (औरङ्गाबाद्)]] इत्येतन्नगरम् । अत्रस्थानि अजिण्ठा-वेरूळ-लयनानि जगत्प्रसिद्धानि । महाराष्ट्रराज्यस्य एकमेव मण्डलमिदं यत्र द्वे विश्वपरम्परास्थाने (World Heritage Sites) स्त: ।

औरङ्गाबादमण्डलस्यसम्भाजीनगरमण्डलस्य विस्तारः १०,१०० चतुरस्रकिलोमीटर्मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वदिशि [[जालनामण्डलम्|जालनामण्डलं]], पश्चिमदिशि [[नाशिकमण्डलम्]], उत्तरदिशि [[जळगावमण्डलम्|जळगावमण्डलं]], दक्षिणदिशि [[अहमदनगरमण्डलम्]] अस्ति । अस्मिन् मण्डले ७३४ मि.मी. मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति । अस्मिन् मण्डले द्वे प्रमुखनद्यौ स्तः । ते [[गोदावरी नदी]], [[तापी]] च । अन्तुर, सतोण्डा, अब्बासगड इत्यादयः पर्वतावल्यः सन्ति ।

औरङ्गाबादमण्डलस्यसम्भाजीनगरमण्डलस्य जनसङ्ख्या (२००१) २८,९७,०१३ अस्ति । अस्मिन् मण्डले प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् २९० जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् २९० जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः २७.३३% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री-अनुपातः १०००-९२४ अस्ति । अत्र साक्षरता ६१.१५% अस्ति । ५६.२३% जनाः ग्रामेषु निवसन्ति ।

१. कन्नड

२. सोयगाव

३. सिल्लोड

४. फुलम्ब्री

६. खुलताबाद

७. वैजापुर

८. गङ्गापुर

९. पैठण

औरङ्गाबादमण्डलेसम्भाजीनगरमण्डले बहूनि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । यथा -

* [[औरङ्गाबाद् (महाराष्ट्रम्)|औरङ्गाबादसम्भाजीनगर (औरङ्गाबाद्)]]-तः ९९ कि.मी. दूरे सह्यावल्याम् अजिण्ठा ग्रामः अस्ति । अत्रस्थेषु ३० गह्वरेषु बौद्धभिक्षूणां निवास-अध्ययनस्थानानि अर्थात् चैत्याः तक्षिताः सन्ति । गह्वरेषु भित्तिकासु चित्राणि आरेखितानि सन्ति । बहूनि सुन्दराणि तक्षितानि लयनानि सन्ति । [[जैन]]-[[बौद्धदर्शनम्|बौद्ध]]-[[हिन्दु]]-चित्रगृहाः, मन्दिराणि च सन्त्यत्र । क्रिस्ताब्दात् ५ शतकात् आरभ्य ८ शताब्दिपर्यन्तम् एतेषां लयनानां निर्माणम् अभवत् इति इतिहासकाराणाम् अभिप्रायः ।

* वेरूळ इति ग्रामः [[औरङ्गाबाद् (महाराष्ट्रम्)|औरङ्गाबादसम्भाजीनगर (औरङ्गाबाद्)]]-तः ३० कि.मी. यावत् दूरे अस्ति । ३४ लयनानां समूहः अस्ति । तस्मिन् १२ बौद्धलयनानि, १७ हिन्दुलयनानि,५ जैनलयनानि च सन्ति । क्रिस्ताब्दात् ५ शतकात् आरभ्य ८ शताब्दिपर्यन्तम् एतेषां लयनानां निर्माणम् अभवत् । प्रसिद्धं कैलास-मन्दिरम् अस्मिन्नेव लयनसमूहे अन्तर्भवति ।

|Centre = औरङ्गाबादमण्डलम्सम्भाजीनगरमण्डलम्