अजयमेरुमण्डलम्

अजयमेरुमण्डलं (हिन्दी: अजमेर जिला, आङ्ग्ल: Ajmer district) राजस्थानराज्ये स्थितं किञ्चन मण्डलमस्ति । अस्य केन्द्रमस्ति अजयमेरुनामकं नगरम् ।

अजयमेरुमण्डलम् अज्मेर्मण्डलम्
मण्डलम्
राजस्थानराज्ये अजमेरमण्डलम्
Country	भारतम्
States and territories of India	राजस्थान
Area
• Total	८,४८१ km२
Population  (२००१)
• Total	२१,८०,५२६
• Density	३०८/km२
Website	http://ajmer.nic.in/index.html

भौगोलिकम्

अजमेरमण्डलस्य विस्तारः ८८४१ चतुरस्रकिलोमीटर्मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वे टोङ्कमण्डलं, जयपुरमण्डलं च, पश्चिमे पालीमण्डलम्, उत्तरे नागौरमण्डलं, दक्षिणे भीलवाडामण्डलम् अस्ति । अस्मिन् मण्डले ५२.७३ मिल्लीमीटर्मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति । अत्र बानस इत्येषा नदी प्रवहति ।

जनसङ्ख्या

२०११ जनगणनानुगुणम् अजमेरमण्डलस्य जनसङ्ख्या २५,८४,९१३ अस्ति । अस्मिन् मण्डले प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर्मिते ३०५ जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् ३०५ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः १८.४८% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री अनुपातः १०००-१५० अस्ति । अत्र साक्षरता ७०.४६ % अस्ति ।

उपमण्डलानि

अस्मिन् मण्डले नव उपमण्डलानि सन्ति । तानि-

• अजयमेरुः
• पीसाङ्गन
• ब्यावर
• नसीराबाद
• मसूदा
• केकडी
• भिनाय
• सरवाड
• किशनगढ

वीक्षणीयस्थलानि

अस्मिन् मण्डले बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । तानि -

• दौलत उद्यानम्
• तीर्थराज पुष्कर
• दरगाह शरीफ
• मकबरा हजरत ख्वाजा हुसैन चिश्ती
• मकबरा हजरत अलाउद्दीन चिश्ती
• सोनी जी की नस्सिया
• नारेली तीर्थम्
• अढाई दिन महोदयस्य कुटीरः
• फोयसागर
• अकबर किला

बाह्यानुबन्धाः

• Ajmer District website Archived २०१५-०२-०९ at the Wayback Machine
• Ajmer on Marwadis.com Archived २०१२-०८-०६ at the Wayback Machine
• eAjmer.co.in Archived २०२१-११-३० at the Wayback Machine