संस्कृतव्याकरणे धोतूनां दश क्रियापदरूपाणि (गणाः) सन्ति। एकैकेभ्यः धातुगणेभ्यः लकारप्रत्ययाः सन्ति। एते गणाः सन्ति -

भ्वाद्यदादि जुहोत्यादिः दिवादिः स्वादिरेव च ।
तुदादिश्च रुधादिश्च तनादि-क्री-चुरादयः।।

भ्वादिः
अदादिः
जुहोत्यादिः (ह्वादिः)
दिवादिः
स्वादिः
तुदादिः
रुधादिः
तनादिः
क्र्यादिः
चुरादिः

एते गणाः इह व्याख्यान्ते

भ्वादिः

भ्वादयः भू-धातुरिव सन्ति। भ्वादिभ्यो धातुभ्योऽकार-गणप्रतययोऽस्ति। अपि च कदाचित् समये धातोः स्वरो गुण्यते। एतद् गुणवषयः सर्वेषु गणेषु अस्ति (तु तुदादिषु नास्ति)। अतो लट् लकाराय भ्वादयः इत्येवं क्रियन्ते-

भू + अ + ति → गुण → भो + अ + ति → सन्धि → भव + ति → भवति

**भू धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	भवति	भवतः	भवन्ति
मध्यमपुरुषः	भवसि	भवथः	भवथ
उत्तमपुरुषः	भवामि	भवावः	भवामः

**वन्द् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	वन्दते	वन्देते	वन्दन्ते
मध्यमपुरुषः	वन्दसे	वन्देथे	वन्दध्वे
उत्तमपुरुषः	वन्दे	वन्दावहे	वन्दामहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अभवत्, अभूत्, बभूव, भवेत्, भूयात्, भवतु, भविता, भविष्यति, अभविष्यत्।

अवन्दत, अवन्दिष्ट, ववन्दे, वन्देत, वन्दिषीष्ट, वन्दताम्, वन्दिता, वन्दिष्यते, अवन्दिष्यत।

अदादिः

अदादयोऽद्-धातुरिव सन्ति। एतस्मै गणाय गणप्रत्ययो नास्ति। अतो लट् लकाराय अदादयः इत्येवं क्रियन्ते -

अद् + ति → सन्धि → अत्ति

**अद् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	अत्ति	अत्तः	अदन्ति
मध्यमपुरुषः	अत्सि	अत्थः	अत्थ
उत्तमपुरुषः	अद्मि	अद्वः	अद्मः

**वृज् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	वृक्ते	वृजाते	वृजते
मध्यमपुरुषः	वृक्षे	वृजाथे	वृग्ध्वे
उत्तमपुरुषः	वृजे	वृज्वहे	वृज्महे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

आदत्, आघसत्, आद, अद्यात्, अद्यात्, अत्तु, अदिता, अत्स्यति, आत्स्यत्।

अवृक्त, अवर्जिष्ट, ववृजे, वृजीत, वर्जिषीष्ट, वृक्ताम्, वर्जिता, वर्जिष्यते, अवर्जिष्यत।

जुहोत्यादिः (ह्वादिः)

जुहोत्यदयो हु-धातुरिव सन्ति। एतेषां प्रत्ययोऽपि नास्ति (अदादयरिव)। किन्तु एतेषाम् आरम्भे लिट् लकारे इव द्विगुणन्ते। अतो लट् लकाराय जुहोत्यदयः इत्येवं क्रियन्ते -

दा + ति → द्विगुण → ददा + ति→ ददाति

**दा धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	ददाति	दत्तः	ददति
मध्यमपुरुषः	ददासि	दत्थः	दत्थ
उत्तमपुरुषः	ददामि	दद्वः	दद्मः

**भृ धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	बिभृते	बिभ्राते	बिभ्रते
मध्यमपुरुषः	बिभृसे	बिभ्राथे	बिभृध्वे
उत्तमपुरुषः	बिभ्रे	बिभृवहे	बिभृमहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अददात्, अदत्, ददौ, दद्यात्, देयात्, ददातु, दाता, दास्यति, अदास्यत्।

अबिभृत, अभृत, बिभ्रे, बिभ्रीत्, भृषीष्ट, बभृताम्, भर्ता, भरिष्यते, अभरिष्यत।

दिवादिः

दिवादयो दिव्-धातुरिव सन्ति। एते भ्वादयश्च सदृशाः सन्ति। परन्तु एको यकार-गणप्रत्ययोऽकार-प्रत्ययेन सह अस्ति। अतो लट् लकाराय दिवादयः इत्येवं क्रियन्ते -

नृत् + य + ति → नृत्य + ति → नृत्यति

**नृत् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	नृत्यति	नृत्यतः	नृत्यन्ति
मध्यमपुरुषः	नृत्यसि	नृत्यथः	नृत्यथ
उत्तमपुरुषः	नृत्यामि	नृत्यावः	नृत्यामः

**दीप् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	दीप्यते	दीप्येते	दीप्यन्ते
मध्यमपुरुषः	दीप्यसे	दीप्येथे	दीप्यध्वे
उत्तमपुरुषः	दीप्ये	दीप्यावहे	दीप्यामहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अनृत्यत्, अनर्तित्, ननर्त, नृत्येत्, नृत्यात्, नृत्यतु, नर्तिता, नर्त्स्यति, अनर्त्स्यत्।

अदीप्यत, अदीपीष्ट, दिदीपे, दीप्येत, दीपिषीष्ट, दीप्यताम्, दीपिता, दीपिष्यते, अदीपिष्यत।

स्वादिः

स्वादयः सु-धातुरिव सन्ति। एतेषां गणप्रत्ययः 'नु' इति। कदाचित् समये एकवचने अयम् प्रत्ययो गुण्यते (नु → नो)। अतो लट् लकाराय दिवादयः इत्येवं क्रियन्ते -

सु + नु + ति → गुण → सु + नो + ति → सुनो + ति → सुनोति

**सु धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	सुनोति	सुनुतः	सुन्वन्ति
मध्यमपुरुषः	सुनोषि	सुनुथः	सुनुथ
उत्तमपुरुषः	सुनोमि	सुन्वः/सुनुवः	सुन्मः/सुनुमः

**सु धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	सुनुते	सुन्वाते	सुन्वते
मध्यमपुरुषः	सुनुषे	सुन्वाथे	सुनुध्वे
उत्तमपुरुषः	सुन्वे	सुन्वहे/सुनुवहे	सुन्महे/सुनुमहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

असुनोत्, असावीत्, सुषाव, सुनुयात्, सूयात्, सुनोतु, सुोता, सोष्यति, असोष्यत्।

असुनुत, असोष्ट, सुषुवे, सुन्वीत, सोषीष्ट, सुनुताम्, सोता, सोष्यते, असोष्यत।

तुदादिः

तुदादय तुद्-धातुरिव सन्ति। एते भ्वादयश्च सदृशाः सन्ति। किन्तु लट् लकारे स्वरो न गुण्यते। अपि च वेदेषु तुदादीनां उदात्ताः तेषां अकार-प्रत्ययेषु सन्ति (भ्वादीनां उदात्ताः धातुषु सन्ति)। अतो लट् लकाराय तुदादयः इत्येवं क्रियन्ते -

तुद् + अ^{^उ} + ति → तुद^{^उ} + ति → तुद^{^उ}ति

**तुद् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	तुदति	तुदतः	तुदन्ति
मध्यमपुरुषः	तुदसि	तुदथः	तुदथ
उत्तमपुरुषः	तुदामि	तुदावः	तुदामः

**तुद् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	तुदते	तुदेते	तुदन्ते
मध्यमपुरुषः	तुदसे	तुदेथे	तुदध्वे
उत्तमपुरुषः	तुदे	तुदावहे	तुदामहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अतुदत्, अतौत्सीत्, तुतोद, तुदेत्, तुद्यात्, तुदतु, तोत्ता, तोत्स्यति, अतोत्स्यत्।

अतुदत, अतुत्त, तुतुदे, तुदेत, तुत्सीष्ट, तुदताम्, तोत्ता, तोत्स्यते, अतोत्स्यत।

रुधादिः

रुधादयो रुध्-धातुरिव सन्ति। एतस्मै गणाय गणप्रत्ययो नास्ति, तु मध्ये विकरणप्रत्ययो नकारो भवति। अतो लट् लकाराय रुधादयः इत्येवं क्रियन्ते -

रु + न + ध्+ ति → सन्धि → रुण + द्धि → सन्धि → रणद्धि

**रुध् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	रुणद्धि	रुन्धः/रुन्द्धः	रुन्धन्ति
मध्यमपुरुषः	रुणत्सि	रुन्धः/रुन्द्धः	रुन्ध/रुन्द्ध
उत्तमपुरुषः	रुणध्मि	रुन्ध्वः	रुन्ध्मः

**रुध् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	रुन्धे/रुन्द्धे	रुन्धाते	रुन्धते
मध्यमपुरुषः	रुन्त्से	रुन्धाथे	रुन्ध्वे/रुन्द्ध्वे
उत्तमपुरुषः	रुन्धे	रुन्ध्वहे	रुन्ध्महे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अरुणत्, अरौत्सीत्, रुरोध, रुन्ध्यात्, रुध्यात्, रुणद्धु, रोद्धा, रोत्स्यति, अरोत्स्यत्।

अरुन्द्ध, अरुद्ध, रुरुधे, रुन्धीत, रुत्सीष्ट, रुन्द्धाम्, रोद्धा, रोत्स्यते, अरोत्स्यत।

तनादिः

तनादयः तन्-धातुरिव सन्ति। एतस्मै गणाय गणप्रत्ययः उकारोऽस्ति। केषुचित् समयेषु अयम् प्रत्ययो गण्यते (उ → ओ)। अतो लट् लकाराय तनादयः इत्येवं क्रियन्ते -

तन् + उ + ति → गुण → तनो + ति → तनोति

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	तनोति	तनुतः	तन्वन्ति
मध्यमपुरुषः	तनोषि	तनुथः	तनुथ
उत्तमपुरुषः	तनोमि	तन्वः/तनुवः	तन्मः/तनुमः

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	तनुते	तन्वाते	तन्वते
मध्यमपुरुषः	तनुषे	तन्वाथे	तनुध्वे
उत्तमपुरुषः	तन्वे	तन्वहे/तनुवहे	तन्महे/तनुमहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अतनोत्, अतानीत्, ततान, तनुयात्, तन्यात्, तनोतु, तनिता, तनिष्यति, अतनिष्यत्।

अतनोत, अतनिष्ट, तेने, तन्वीत, तनिषीष्ट, तनुताम्, तनिता, तनिष्यते, अतनिष्यत।

क्र्यादिः

क्र्यादयः क्री-धातुरिव सन्ति। एतस्मै गणाय गणप्रत्ययः 'ना' अस्ति। केषुचित् समयेषु अयम् प्रत्ययः 'नी' उत 'न' इति भवति। अतो लट् लकाराय क्र्यादयः इत्येवं क्रियन्ते -

क्री + ना + ति → सन्धि → क्रीणा + ति → क्रीणाति

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	क्रीणाति	क्रीणीतः	क्रीणन्ति
मध्यमपुरुषः	क्रीणासि	क्रीणीथः	क्रीणीथ
उत्तमपुरुषः	क्रीणामि	क्रीणीवः	क्रीणीमः

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	क्रीणीते	क्रीणातः	क्रीणते
मध्यमपुरुषः	क्रीणीषे	क्रीणाथः	क्रीणीध्वे
उत्तमपुरुषः	क्रीणे	क्रीणीवहे	क्रीणीमहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अक्रीणात्, अक्रैषीत्, चिक्राय, क्रीणीयात्, क्रीयात्, क्रीणातु, क्रेता, क्रेष्यति, अक्रेष्यत्।

अक्रीणात, अक्रेष्ट, चिक्रीये, क्रीणीत, क्रेषीष्ट, क्रीणीताम्, क्रेता, क्रेष्यते, अक्रेष्यत।

चुरादिः

चरादयः चुर्-धातुरिव सन्ति। एतस्मै गणाय गणप्रत्ययः 'अय' अस्ति। सर्वदा एते धातवो गुण्यन्ते। अतो लट् लकाराय चुरादयः इत्येवं क्रियन्ते -

चुर् + अय + ति → गुण → चोर् + अय + ति → चोरयति

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (परस्मैपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	चोरयति	चोरयतः	चोरयन्ति
मध्यमपुरुषः	चोरयसि	चोरयथः	चोरयथ
उत्तमपुरुषः	चोरयामि	चोरयावः	चोरयामः

**तन् धातोः लट् लकारे रूपाणि (आत्मनेपदी)**
लट् लकारः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमपुरुषः	चोरयते	चोरयेते	चोरयन्ते
मध्यमपुरुषः	चोरयसे	चोरयेथे	चोरयध्वे
उत्तमपुरुषः	चोरये	चोरयावहे	चोरयामहे

अन्यानि रुपाणि इत्येव -

अचोरयत्, अचूचुरत्, चोरयाञ्चकार, चोरयेत्, चोर्यात्, चोरयतु, चोरयिता, चोरयिष्यति, अचोरयिष्यत्।

अचोरयत, अचूचुरत, चोरयाञ्चकार, चोरयेत, चोरयिषीष्ट, चोरयताम्, चोरयिता, चोरयिष्यते, अचोरयिष्यत।