तिरुपतिः
तिरुपतिनगरम् आन्ध्रप्रदेशे स्थितं प्रमुखं नगरम् । नगरस्य समीपे स्तिथं तिरुमलपुण्यक्षेत्रं सुप्रसिद्धम् । तिरुमलनगरे श्रीवेङ्कटेश्वरदेवालयः वर्तते ।
| తిరుపతి तिरुपतिः | |||||
| — नगरम् — | |||||
 तिरुपतिः, India | |||||
| निर्देशाङ्काः
१३°३९′उत्तरदिक् ७९°२५′पूर्वदिक् / 13.65°उत्तरदिक् 79.42°पूर्वदिक् | |||||
| देशः | भारतम् | ||||
| राज्यम् | आन्ध्रप्रदेशः | ||||
| मण्डलम् | तिरुपतिमण्डलम् | ||||
| MLA | Tirupati urban and Renigunta-Bhumana Karunakara Reddy (Resigned)Tirupati rural and Chandragiri-chevireddy Bhaskar Reddy | ||||
| जनसङ्ख्या | ११,०४,९९७ (MCT) (Fourth) | ||||
| समयवलयः | IST (UTC+05:30) | ||||
| विस्तीर्णम् • महानगरम् |
• 750 वर्ग किलोमीटर (290 वर्ग मील) | ||||
|
सङ्केताः
| |||||
तिरुमलपर्वतं सप्तगिरिः इति अपि निर्दिशन्ति । तत्र श्रीनिवासः सप्तगिरिवासः आराध्यः अस्ति । प्रतिदिनम् अत्र अनेकसहस्रजनाः आगच्छन्ति । भोजनवसतिव्यवस्था उत्तमा अस्ति । पर्वतप्रदेशे अनेकानि दर्शनीयानि स्थानानि सन्ति । प्रवासव्यवस्था कर्तुं शक्यास्ति ।
तिरुपतिसमीपे दर्शनीयानि स्थानानि
सम्पादयतुतिरुपतिनगरे श्रीगोविन्दराजस्वामी देवालयः दर्शनीयः अस्ति । दश कि.मीटर् दूरे पद्मावती सरोवरं च आकर्षणीयम् अस्ति ।
काळहस्ती
सम्पादयतुतिरुपतितः ४० कि.मी दूरे काळहस्ती प्रदेशे श्रीकाळ्हस्तीश्ववरदेवालयः अतीव सुन्दरः अस्ति ।
कैलासगिरिः
सम्पादयतुकैलासगिरिप्रदेशे बेडरकण्णप्प इति भक्तवरस्य मन्दिरम् अस्ति ।
चन्द्रगिरिः
सम्पादयतुतिरुपतिसमीपे चन्द्रगिरिप्रदेशे विजयनगरसाम्राज्यकाले निर्मितं राजगृहम् अतीव सुन्दरम् अस्ति ।
राष्ट्रियसंस्कृतविद्यापीठम्
सम्पादयतुअत्र राष्ट्रियसंस्कृतविद्यापीठं वर्ततॆ।
तिरुपति रोपवे
सम्पादयतुतिरुमलतिरुपतिदेवस्थानमण्डली इति काचित् संस्था आन्ध्रप्रदेशे अनेकानि जनहितानि कार्याणि कुर्वती अस्ति । तिरुमलपर्वतप्रदेशे प्रेक्षणीयानि अनेकानि स्थानानि कल्पितानि सन्ति । तेषु स्वामिपुष्करिणि, आकाशगङ्गा, पापनाशिनीतीर्थं, गोगर्भतीर्थं, जाबालितीर्थं, वैकुण्ठतीर्थं पाण्डवतीर्थम् इत्यादीनि प्रमुखाणि सन्ति । सुन्दरे उद्यानवने शिलातोरणं दर्शनीयम् अस्ति । तिरुमलपर्वतप्रदेशं गन्तुं वाहनमार्गः निर्मितः अस्ति । पुनः तिरुपतिनगरम् आगन्तुं अन्यमार्गः अस्ति । तिरुमलतिरुपतिदेवस्थानमण्डली इदानीं पर्वतप्रदेशारोहणाय रोपवे (तन्तुमार्गः) निर्माणस्य योजनाम् कृतवती अस्ति । सप्त कि.मीटरदीर्घः विशिष्टः मार्गः यदा निर्मितः भवेत् तदा एककाले एव प्रति अष्टादशनिमेषेषु ४० सहस्रजनाः आरोहणं कर्तुं समर्थाः भवन्ति । एषा योजना शीघ्रमेव कार्यान्वितं भवितुम् अर्हति ।
मार्गः
सम्पादयतुतिरुपति नगरागमनाय विमान निस्थानस्य सौलभ्यम् अस्ति । धूमशकटैः आगन्तुम् तिरुपतिनिस्थानतः रेणिगुण्टा निस्थानतः च शक्यम् अस्ति । आन्ध्रप्रदेशस्य महानगरेभ्यः कर्णाटकराज्यस्य नगरेभ्यः च लोकयानसम्पर्कः अस्ति ।
