पहेतिया
पहेतियापंचायतस्य महत्तमं ग्रामं पहेतिया इत्यस्ति, यत् बिहारराज्यस्य वैशालीजनपदे स्थितम् अस्ति। एतत् ग्रामं हाजीपुर-मण्डल-मुख्यालयात् केवलं नवकिलोमीटरदूरे अवस्थितम् अस्ति। एषः ग्रामः स्वस्य समृद्धं इतिहासं, सांस्कृतिकं धरोहरं च परम्पराश्च कारणतः प्रसिद्धः अस्ति। भूमिहारजातीयजनानां प्राबल्येन एषः ग्रामः सामाजिकसंरचना, ऐतिहासिकपृष्ठभूमिः च विविधतया सह विशिष्टं जीवंतं च समुदायं निर्माति।
Pahetiya Pahetia | |
|---|---|
|
Gram
Panchayat | |
| लुआ त्रुटि पटलम्:Location_map में पंक्ति 408 पर: Malformed coordinates value। | |
| Coordinates: २५°४५′३५.२″ उत्तरदिक् ८५°१४′१९.०″ पूर्वदिक् / 25.759778°उत्तरदिक् 85.238611°पूर्वदिक्निर्देशाङ्कः : २५°४५′३५.२″ उत्तरदिक् ८५°१४′१९.०″ पूर्वदिक् / 25.759778°उत्तरदिक् 85.238611°पूर्वदिक् | |
| Country |
 India |
| State | Bihar |
| District | vaishali |
| Assembly Constituency | hajipur assembly constituency (AC.123)[१] |
| Founded by | 3 brother of Kashyap Gotriya Mahahwariya Bhumihar |
| Languages | |
| • Official | Hindi, and Bajjika |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| ISO 3166 code | IN-BR |
इतिहास
सम्पादयतुपहेतिया इत्यस्य इतिहासः भूमिहारसमुदायस्य विरासतया गम्भीरं सम्बद्धः अस्ति। पौराणिककथानां लोककिंवदन्तीनां च अनुसारं कश्यपगोत्रीयः महवरियाः अथवा मौआरः भूमिहारः त्रयः भ्रातरः अस्याम् उर्वरभूमौ प्रथमतः आगत्य निविष्टाः, ये ग्रामस्य स्थापनां कृतवन्तः। तेषां वंशजाः अधुनापि त्रिषु प्रमुखसमूहेषु विभक्ताः सन्ति—दशभ्रातृकः, अष्टभ्रातृकः, चतुर्भ्रातृकः इति—यः गर्वेण स्वां विरासतं अग्रे प्रचालयन्ति। भूमिहारः, ये परम्परया भूमिपतयः कृषकाः च आसन्, ते पहेतियायाः परिचयं पीढीभ्यः आकारं दत्त्वा आगता। तेषां ठाकुर इत्युपाधिः तेषां ऐतिहासिकं भूमिकां प्रदर्शयति, यस्मिन् ते भूमेः रक्षकाः समुदायस्य नेतारः च आसन्। कृषि प्रति तेषां निष्ठा पहेतियायाः समृद्धं ग्रामं कृत्वा तेषां प्रभावं स्थायिनं च कृतवती तथा च समृद्धिं सुनिश्चितं च। समये गच्छति अपि, भूमिहारपरिवारेषु ऐक्यम् तेषां पूर्वजानां प्रति सम्बद्धता च अद्यापि अचलम् अस्ति। पहेतिया स्वस्य इतिहासस्य, परम्परायाः, सामुदायिकशक्तेः च प्रतीकः अस्ति। अत्र यः विरासतः सद्भावनां च अद्यापि जीवतः अस्ति। कांश्चन भूमिहाराः स्वानि उपनामानि मिश्रः, सिंहः, शर्मा इत्यादीनि अपि प्रयोगयन्ति।
अन्ये समुदायाः
सम्पादयतुयद्यपि पहेतिया की पहचान में भूमिहार समुदाय का केंद्रीय स्थान अस्ति, तथापि एषः ग्रामः स्वस्य विविधतया समृद्धमस्ति। अत्र दुसाधः वा पासवान्, मल्लाहः वा निषादः, चमारः, धोबी, कानू, तांती वा तत्वा, च कोइरी इत्यादयः जातयः अपि निवसन्ति, ये ग्रामे सामाजिके च सांस्कृतिके ताने-बाने महत्त्वपूर्णं योगदानं दत्ते। दुसाधसमुदायः, यः अत्र सर्वोत्तमं जनसंख्या-समूहः अस्ति, स्वस्य दृढ़तां च समर्पणं च प्रसिद्धः अस्ति। मल्लाहः, यः जलव्यवसाये निपुणः अस्ति, द्वितीयं सर्वोत्तमं समूहः अस्ति। एतेषां सर्वेण समुदायेषु विभिन्नानि कर्माणि च परंपराणि यद्यपि अस्ति, तत्र अपि ते सौहार्दपूर्वकं सहवासन्ति, यत् पहेतिया की पहचानं गभीरतां च ऊर्जा च दत्ते। एषा विविधतायाः एकता पहेतियं समृद्धं कर्तुं साहाय्यं कर्तुं च सहअस्तित्वे च सामूहिके प्रगतिे च आदर्शं प्रकटयति।
भूगोल एवं भूप्रयोग
सम्पादयतुएषा पंचायत २५°४५′३५.२″ उत्तर अक्षांशे च ८५°१४′१९.०″ पूर्व देशांतरे स्थितमस्ति, च क्षेत्रफलतः अत्यन्तं विस्तीर्णा अस्ति, यः एषा पंचायतस्य सर्वप्रधानं ग्रामं अस्ति, जनसंख्या च भूमि क्षेत्रे च भिन्नयोः दृष्ट्य। ग्रामेण उपजाऊ भूमि कृषिकर्मण उपयुक्ता अस्ति, यः अस्याः अर्थव्यवस्थायाः मुख्यं आधारमस्ति। भूमिहारसमुदायः, यः अत्र प्रमुखः भूमि स्वामी अस्ति, व्यापकतया कृषिकर्मण संलग्नः अस्ति, यत्र अन्ये जनाः श्रमिकाः वा सहायककृषिकर्मणेषु रजुच्छन्ति।
सांस्कृतिक सामाजिक पक्ष
सम्पादयतुपहेतिया के निवासी विभिन्न उत्सवान् अत्यन्त उल्लासेन समुपस्मरन्ति, येषां गहरे सांस्कृतिक परंपराः प्रदर्शितं कुर्वन्ति। छठ पूजा, होली, देवोत्थानं च दिवाली इत्येवं उत्सवाः समाहिता रूपेण मन्यन्ते, यत्र जातिगत भेदभावः यथासम्भव समाप्तं जातं। तथापि, बिहारस्य अनेके ग्रामेभ्यः क्षेत्रेभ्यः यथा जातिगत पहचानं सामाजिक संवादे विशेषं महत्वपूर्णं कार्यं सम्पद्यते। भूमिहार समुदायेण साझं पूर्वजां साक्षात्कारं इति गामे एकता च सामूहिकं गर्वं सृजति, यद्यपि १० भैया, ८ भैया च ४ भैया इति समूहयोः मध्ये विभाजनं अस्ति। विशेषेण देवोत्थानं केवलं भूमिहार समुदाये मन्यते।
समीपस्थं नगरं/नगरम्
सम्पादयतुवैशाली जिला मुख्यालय हाजीपुरात् केवलं 9 किलोमीटरदूरीस्थं पहेतिया स्वस्य रणनीतिकं स्थानं सम्पूर्णं लाभयति। हाजीपुरे स्थितं होनेन ग्रामवासिनां उत्तमा शिक्षा, स्वास्थ्यसेवाः च विपणनसुविधाः सहजहं लभन्ते। जिलामध्ये केन्द्रे स्थिते संपरिवर्तनेन, एषा नज़दीकी सम्बन्धः पारंपरिकं ग्रामीणजीवनशैलीं किञ्चित् आधुनिकप्रभावं च उत्पद्यं कुर्वन् अस्ति।
समीपस्थः प्रमुखः मार्गः, राजमार्गः वा नदी वा
सम्पादयतुराष्ट्रियराजमार्गः २२ (समीपस्थः राजमार्गः)
कम्पासः
सम्पादयतुपंचायते ग्रामः
सम्पादयतुअस्मिन् पंचायते ग्रामाः सन्ति
| स. न॰। | ग्राम | ||
|---|---|---|---|
| १ | पहेतिया | ||
| २ | सलेमपुर किशुनदास | ||
| ३ | सलेमपुर किशुनदास | ||
| ४ | नोनपुर | ||
| ५ | चक भटण्डी | ||
| ६ | भटण्डी | ||
| ७ | मलिकपुर पिपरा-उर्फनाप | उर पिपरा | |
| ८ | बिर्रा | ||
| ९ | मीरानगर अरजी | ||
निगमन
सम्पादयतुसमृद्धैतिहासिकविरासतां, सामाजिकसांस्कृतिकवैविध्यं, सामरिकस्थानञ्च विद्यमानं पहेतियाग्रामं बिहारस्य ग्रामीणजीवनस्य आत्मानं प्रतिबिम्बयति। परम्परासु गभीरं मूलभूतः अपि अयं ग्रामः नगरकेन्द्रसमीपे परिवर्तनस्य कगारे स्थितः अस्ति । यदि तस्य आव्हानानां सम्बोधनं भवति, उपलब्धानां अवसरानां उपयोगः च भवति तर्हि पहेतिया क्षेत्रस्य आदर्शग्रामे परिणतुं अपारं क्षमताम् अस्ति