हृदयाघातः

हृदयाघातः कश्चन हृद्रोगेषु अन्यतमः। रक्तप्रसरणे न्यूनता भवति चेत् हृदयस्य मांसखण्डाः क्षीयमाणाः भवन्ति । एतदेव हृदयाघातः इति कथयन्ति । ’करोनरि’ नामकेषु केशिकेषु एकम् केशिकम् पिहितं भवति चेत् हृदयाघातः भविष्यति । कस्मैश्चित् अपि, कदापि वा एषः रोगः आगच्छेत् । कार्ये, विश्रान्तिसमये, प्रयाणे, निद्रायाम्, भाषणसमये, आनन्दे च एषः रोगः आगच्छेत् (अस्य रोगस्य उत्पत्तिः भवेत्) । प्रातःकाले एषः रोगः आगच्छति इति संशोधनेन ज्ञातम् अस्ति ।

हृदयाघातस्य लक्षणानि

हृदयाघातस्य स्वरूपं बहुक्रूरं भवति । क्षणाभ्यन्तरे आगत्य जीवने वैपरीत्यमेव जनयति । तादृशः रोगः एषः । हृदयाघातसमये अनुभूयमानानि लक्षणानि एवं सन्ति,

हृदयवेदना- हृदयस्य मध्यभागे वेदना आयाति । सा वेदना असहनीया भवति । हृदयभारः भवति अस्मिन् समये ।
वामबाहौ, वाम उपपार्श्वे च अतीव वेदना आयाति । कदाचित् हनुभागे, पृष्ठे, वामहस्ते च वेदना आयाति ।
स्वेदः अधिकतया आयाति ।
अन्यानि लक्षणानि- पादयोः शैत्यं भवति । शिरोभ्रमणं भवति । नेत्रयोः अन्धकारः भवति । अधरौ नीलवर्णौ भवतः । अस्मिन् समये वमनं भवति । नाड्यः दुर्लभाः भवन्ति । श्वासोच्छ्वासे क्लेशः भवति ।