अनुष्टुप्छन्दः
छन्दांसि
अनुष्टुभ्।
प्रतिचरणम् अक्षरसङ्ख्या ०८
लक्षणम्
सम्पादयतु- पञ्चमं लघु सर्वत्र
- सप्तमं द्विचतुर्थयोः।
- गुरुषष्टञ्च पादानां
- चतुर्णां स्यादनुष्टुभि॥
यत्र चतुर्षु अपि पादेषु पञ्चमाक्षरं लघु षष्टाक्षरं गुरु भवति, अपि च द्वितीय-तुरीयपादयोः सप्तमाक्षरं लघु भवति तत्र अनुष्टुभ् इति कथ्यते। अत्र प्रतिपादे अन्तिमाक्षरं गुरु भवति।
उदाहरणम्
सम्पादयतु- अखण्डमण्डलाकारं व्याप्तं येन चराचरम्।
- चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्री गुरवे नमः।।
अर्थः
सम्पादयतुयेन सम्पूर्णमण्डलाकारं व्याप्तं, येन च चक्षुः उन्मीलितं, तस्मै श्री गुरवे नमः।