कालोऽस्मि लोकक्षयकृत्...

श्लोकः

गीतोपदेशः

श्रीभगवानुवाच -

कालोऽस्मि लोकक्षयकृत्प्रवृद्धो लोकान् समाहर्तुमिह प्रवृत्तः ।

ऋतेऽपि त्वां न भविष्यन्ति सर्वे येऽवस्थिताः प्रत्यनीकेषु योधाः ॥ ३२ ॥

अयं भगवद्गीतायाः एकादशोऽध्यायस्य विश्वरूपदर्शनयोगस्य द्वात्रिंशत्तमः(३२) श्लोकः ।

पदच्छेदः

कालः अस्मि लोकक्षयकृत् प्रवृद्धः लोकान् समाहर्तुम् इह प्रवृत्तः ऋते अपि त्वां न भविष्यन्ति सर्वे ये अवस्थिताः प्रत्यनीकेषु योधाः ॥ ३२ ॥

अन्वयः

लोकक्षयकृत् प्रवृद्धः कालः अस्मि । लोकान् समाहर्तुुम् इह प्रवृत्तः । त्वाम् ऋते प्रत्यनीकेषु ये अवस्थिताः योधाः सर्वे अपि न भविष्यन्ति ।

शब्दार्थः

लोकक्षयकृत् = लोकविनाशकः

प्रवृद्धः = बृंहितः

कालः = समयः

अस्मि = भवामि

लोकान् = भुवनानि

समाहर्तुम् = उपसंहर्तुम्

इह प्रवृत्तः = अत्र व्यापृतः

त्वाम् ऋते = त्वां विना

प्रत्यनीकेषु = परसैन्येषु

अवस्थिताः = उपस्थिताः

ये योधाः = ये योद्धारः

सर्वे अपि = ते सकलाः अपि

न भविष्यन्ति = न स्थास्यन्ति ।

अर्थः

अहं सर्वान् लोकान् संहर्तुं प्रवृद्धः कालोऽस्मि । प्रतिपक्षसैन्येषु ये योधाः सन्ति भीष्मद्रोणप्रभृतयः तान् त्वं न मारयसि चेदपि अवश्यं मया ते मारिताः भविष्यन्ति ।

सम्बद्धसम्पर्कतन्तुः

भगवद्गीता (मूलश्लोकाः)
भगवद्गीता