त्वमादिदेवः पुरुषः...

श्लोकः

गीतोपदेशः

त्वमादिदेवः पुरुषः पुराणस्त्वमस्य विश्वस्य परं निधानम् ।

वेत्तासि वेद्यं च परं च धाम त्वया ततं विश्वमनन्तरूप ॥ ३८ ॥

अयं भगवद्गीतायाः एकादशोऽध्यायस्य विश्वरूपदर्शनयोगस्य अष्टात्रिंशत्तमः(३८) श्लोकः ।

पदच्छेदः

त्वम् आदिदेवः पुरुषः पुराणः त्वम् अस्य विश्वस्य परं निधानम् वेत्ता असि वेद्यं च परं च धाम त्वया ततं विश्वम् अनन्तरूप ॥ ३८ ॥

अन्वयः

अनन्तरूप ! त्वम् आदिदेवः पुराणः पुरुषः । त्वम् अस्य विश्वस्य परं निधानं वेत्ता असि । वेद्यं च परं धाम च । विश्वं त्वया ततम् ।

शब्दार्थः

अनन्तरूप = अगण्यरूप !

त्वम् आदिदेवः = त्वं प्रथमदेवः

पुराणः पुरुषः = प्राचीनः पुरुषः

अस्य = एतस्य

विश्वस्य = जगतः

परं निधानम् = प्रकृष्टम् अधिकरणम्

वेत्ता = ज्ञाता

असि = भवसि

वेद्यं च = ज्ञेयम्

परम् = प्रकृष्टम्

धाम च = पदं च

विश्वम् = जगत्

त्वया = भवता

ततम् = व्याप्तम् ।

अर्थः

अगण्यस्वरूप ! भवान् प्रथमदेवः, प्राचीनः पुरुषः । त्वम् एतस्य जगतः परमः आश्रयः । त्वं ज्ञाता असि । ज्ञेयं च असि । प्रकृष्टं पदम् अपि असि । जगत् भवता व्याप्तम् ।

सम्बद्धसम्पर्कतन्तुः

भगवद्गीता (मूलश्लोकाः)
भगवद्गीता