विकिपीडिया

पृथिव्याः लेखनपद्धतिसमूहः

पृथिव्याः लेखनपद्धतिसमूहः(Writing systems worldwide) वर्गीकृत्य सूचीरूपेण प्रस्तूयते । इदं वर्गीकरणं लिपीनां विशेषगुणान् परिलक्ष्य निर्मितमस्ति । यस्मात् लिपिप्रभेदाः सुस्पष्टरूपेण ज्ञायन्ते ।

राष्ट्रस्तरीय-मुख्यलेखनपद्धतयः
अल्फाबेट् ल्यटिन् क्रिलिक्एवं ल्यटिन् ग्रीक् जर्जियन् आर्मेनियन् लोगोग्राफिक्+सिलैबिक् हांज़्इ  कन +कञ्जि हंगुल्+सीमाबद्ध हञ्ज़ 
अब्जाद्(Abjad) आरबिक्एवं ल्यटिन् हिब्रु अबुगिडा(Abugida) उ, द भारतीय एथियपिक् थाना कैनाडियन् सिलैबिक्

चित्रात्मक/भावचित्रात्मकलिपयः (Pictographic/ideographic writing systems) सम्पादयतु

There are also symbol systems used to represent things other than language, or to represent constructed languages. Some of these are

Linear B and Asemic writing also incorporate ideograms.

शब्द-चिह्नात्मकलेखनपद्धतिः (Logographic writing systems) सम्पादयतु

व्यञ्जन-आधारितशब्द-चिह्नात्मकलिपयः सम्पादयतु

 
वर्तमाने विश्वे प्रचलिताः लेखनपद्धतयः

अक्षराधारित-शब्दचिह्नात्मकलिपयः (Syllable-based logographies) सम्पादयतु

अक्षरात्मकलिपयः (सिलैबिक्) सम्पादयतु

In a syllabary, graphemes represent syllables or moras. (Note that the 19th century term syllabics usually referred to abugidas rather than true syllabaries.)

अर्ध-अक्षरात्मकलिपयः (अंशतः अक्षरात्मक तथा अंशतः वर्णात्मकलिपिः) सम्पादयतु

खण्डयुक्तलिपयः (Segmental scripts) सम्पादयतु

अब्जाद (Abjads) सम्पादयतु

An abjad is a segmental script containing symbols for consonants only, or where vowels are optionally written with diacritics ("pointing") or only written word-initially.

शुद्धवर्णात्मकलिपयः सम्पादयतु

A true alphabet contains separate letters (not diacritic marks) for both consonants and vowels.

अलक्षणात्मक-रैखिकवर्णलिपयः (Linear nonfeatural alphabets) सम्पादयतु

 
Map of the writing systems in Europe.

Linear alphabets are composed of lines on a surface, such as ink on paper.

लक्षणात्मकरैखिक-वर्णात्मकलिपयः (Featural linear alphabets) सम्पादयतु

A featural script has elements that indicate the components of articulation, such as bilabial consonants, fricatives, or back vowels. Scripts differ in how many features they indicate.

दिग्दर्शीवर्णात्मकलिपयः (Manual alphabets) सम्पादयतु

Manual alphabets are frequently found as parts of sign languages. They are not used for writing per se, but for spelling out words while signing.

अन्या अरैखिकवर्णात्मकलिपयः (Other non-linear alphabets) सम्पादयतु

These are other alphabets composed of something other than lines on a surface.

अबुगिडा (Abugidas) सम्पादयतु

इन्हें वर्णाक्षरी (अल्फासिलैबरी) भी कहते हैं। ये 'खण्डात्मक' (segmental) लिपियाँ है जिनमें स्वर चिह्नों को दर्शाने के लिए व्यंजन पर कोई डायाक्रिटिकल चिह्न लगाया जाता है या कोई अन्य परिवर्तन/परिवर्धन कर दिया जाता है। भारत तथा दक्षिण-पूर्व एशिया की प्रायः सभी लिपियाँ इसी श्रेणी में आती हैं। ये सभी ऐतिहासिक रूप से ब्राह्मी परिवार की हैं।

ब्राह्मीपरिवारस्य अबुगिडा लिपयः सम्पादयतु

[[चित्र:Manuscripts in the Yunnan Nationalities Museum - DSC03945.JPG|thumb|A Palaung manuscript written in a Brahmic abugida]]

अन्य-अबुगिडालिपयः सम्पादयतु

अन्तिमव्यञ्जन-डायाक्रिटिक् अबुगिडा (Final consonant-diacritic abugidas) सम्पादयतु

स्वराधारित-अबुगिडा लिपयः (Vowel-based abugidas) सम्पादयतु

अनाविष्कृतलिपयः (Undeciphered systems) सम्पादयतु

अनाविष्कृतपाण्डुलिपयः सम्पादयतु

अन्यलिपयः सम्पादयतु

Asemic writing is generally meaningless, though it sometimes contains ideograms or pictograms.

ध्वन्यात्मकवर्णयुक्तलिपयः(Phonetic alphabets) सम्पादयतु

This section lists alphabets used to transcribe phonetic or phonemic sound; not to be confused with spelling alphabets like the ICAO spelling alphabet.

विशिष्टवर्णमाला सम्पादयतु

Alphabets may exist in forms other than visible symbols on a surface. Some of these are:

इन्द्रियग्राह्यवर्णलिपयः सम्पादयतु

आयासः वर्णलिपयः (Manual alphabets) सम्पादयतु

For example:

दूरसञ्चारी सांकेतिकवर्णलिपयः (Long-Distance Signaling) सम्पादयतु

वैकल्पिकवर्णलिपयः (Alternative alphabets) सम्पादयतु

काल्पनिकलिपयः सम्पादयतु

 
विभिन्नलिपिषु 'विकिपिडिया'-याः शब्दनिरूपणम्

टिप्पणी सम्पादयतु

  1. ↑ Smith, Mike (1997). The Aztecs. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-23015-7. 

बाह्यानुबन्धः सम्पादयतु

"https://sa.wikipedia.org/w/index.php?title=पृथिव्याः_लेखनपद्धतिसमूहः&oldid=447163" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्