राबर्ट् ब्रौन्

(कालः – २१. १२. १७७३ तः १०. ०६. १८५८)

Robert Brown
Robert Brown in 1855
जननम्	(१७७३--२१)२१ १७७३ Montrose, Scotland
मरणम्	१० १८५८(१८५८--१०) (आयुः ८४) London, England
देशीयता	Scottish
कार्यक्षेत्राणि	Botany
विषयेषु प्रसिद्धः	Brownian motion
लेखकनामोल्लेखः(सस्यशास्त्रम्)	R.Br.

अयं राबर्ट् ब्रौन् (Robert Brown) कोशकेन्द्रस्य (न्यूक्लियस्) संशोधकः । सः १७७३ तमे वर्षे डिसेम्बर्-मासस्य २१ तमे दिनाङ्के जन्म प्राप्नोत् । एषः स्काट्लेण्ड्-देशे आङ्ग्लिकन् धर्मगुरुः (पाद्री) आसीत् । सः राबर्ट् ब्रौन् वृत्त्या सैन्ये वैद्याधिकारी आसीत्, प्रवृत्त्य विज्ञानी आसीत् । यदा सैन्ये विरामः प्राप्यते स्म तदा सर्वदा सः सस्यानि सङ्गृह्य अभ्यासम्, अध्ययनं करोति स्म । यदा सः राबर्ट् ब्रौन् ऐर्लेण्ड्-देशे आसीत् तदा तेन प्रख्यातस्य आङ्ग्लीयस्य सस्यविज्ञानिनः सर् जोसेप् ब्याङ्कस्य सख्यं प्राप्तम् । तस्य जोसेफ् ब्याङ्कस्य साहाय्येन आस्ट्रेलियादेशे "प्रकृतितज्ञ”स्य उद्योगं प्राप्नोत् । ततः प्रत्यागमनावसरे बहुविधानि सस्यानि सङ्गृह्य आनीतवान् । तानि सर्वाणि अपि सस्यानि जेस्यु तथा क्यांडोलस्य प्राकृतिकेन क्रमेण एव वर्गीकृतवान् अयं राबर्ट् ब्रौन् । तस्य कार्यस्य फलरूपेण अयं राबर्ट् ब्रौन् "लिनेयन् सौसैटि" इत्यत्र ग्रन्थपालकत्वेन नियुक्तः अभवत् ।

अनेन राबर्ट् ब्रौनेन कृतेषु संशोधनेषु प्रमुखं संशोधनद्वयम् । प्रथममं संशोधनं – सर्वेषु अपि सस्यकोशेषु काचित् समाना रचना भवति । तां रचनां संशोध्य तस्याः "कोशकेन्द्रम्” इति (न्यूक्लियस्) नामकरणं कृतम् । अपरं संशोधनं – परागरेणवः जले अनिर्दिष्टरीत्या चलन्ति इत्येतत् । ते परागरेणवः सजीवाः इति कारणात् एव तथा चलनं भवति इत्यपि अयं राबर्ट् ब्रौन् एव ज्ञापितवान् । तेनैव सह निर्जीवाः कणाः अपि अनिर्दिष्टरीत्या चलन्ति इत्येतत् अपि संशोधितवान् । तेषां "ब्रौनियन् मोषन्” इत्यपि नामकरणम् अकरोत् । तदेव नाम इदानीम् अपि विज्ञानक्षेत्रे व्यवहारपथे अस्ति । अयं राबर्ट् ब्रौन् बहुषु विषयेषु आसक्तः आसीत् । सम्पूर्णतया नष्टानां (प्रकृतं भूमौ कुत्रापि नास्ति) जीविनां विषये अपि विस्तरेण अभ्यासं संशोधनं च कृतवान् आसीत् । अयं राबर्ट् ब्रौन् १८५८ तमे वर्षे जून्-मासस्य १० दिनाङ्के मरणम् अवाप्नोत् ।

बाह्यसम्पर्कतन्तुः

• Classic papers by Robert Brown Archived २००७-०१-०२ at the Wayback Machine PDFs of several original papers by Robert Brown are available from this webpage.
• Robert Brown’s Australian Botanical Specimens, 1801–1805 at the British Museum (BM) Archived २०१३-०४-१९ at the Wayback Machine A comprehensive database.
• Robert Brown's work on orchids.
• Robert Brown on Ask.com Archived २००७-०३-२६ at the Wayback Machine
• फलकम्:Dictionary of Australian Biography