"यवः" इत्यस्य संस्करणे भेदः

 

अयं यवः अपि [[भारतम्|भारते]] वर्धमानः कश्चन धान्यविशेषः । अयं यवः अपि सस्यजन्यः आहारपदार्थः । अयं यवः आङ्लभाषायां Barley इति उच्यते । अस्य यवस्य '''मेध्यः, सितशूकः, दिव्यः, अक्षतः, धान्यराजः, तीक्ष्णशूकः, तुरगप्रियः, हयेष्टः , पवित्रधान्यम्''' इत्यादीनि अन्यानि नामानि अपि सन्ति । अयं यवः [[आहारः]] [[औषधं]] च । आचार्यः [[चरकः]] [[मधुमेहः|मधुमेहस्य]] निमित्तं संस्कारितः यवः अत्युत्तमम् औषधम् इति उक्तवान् अस्ति । एतं विषयम् अधिकृत्य एव आयुर्वेदमहाविद्यालये संशोधनम् अपि कृतम् अस्ति । तदा सिद्धं यत् यवस्य उपयोगेन सप्ताहाभ्यन्तरे एव रोगलक्षणं न्यूनं जायते, तथा च शर्करांशः १००-१५० मि.ग्रां. यायत् न्यूनः जायते इति ।

 

===आयुर्वेदस्य अनुसारम् अस्य यवस्य स्वभावः===

अयं यवः पचनार्थं जडः । यवः कषायमिश्रितमधुररुचियुक्तः । अयं यवः जीर्णानन्तरं कटुविपाकः भवति । अयं यवः पिच्छिलः रूक्षः च ।

 

:'''“यवः कषायो मशुरः शीतलो लेखनो मृदुः ।'''

:'''कण्ठत्वगामयश्लेष्मपित्तमेदःप्रणाशनः ।'''

:'''पीनसश्वासकासोरुस्तम्भलोहिततृट्प्रणुत् ॥“''' (भावप्रकाशः)

 

:१. अयं यवः शरीरं शुष्कीकरोति ।

:२. यवः शीतलः, लेखनः, मृदुः च ।

:३. यवः शरीरे विद्यमानान् दोषान् निवारयति ।

:५. यवः नैर्यासगुणयुक्तः ।

:६. यवः [[कफः|कफस्य]] [[पित्तम्|पित्तस्य]] च दोषं निवारयति ।