"गडचिरोलीमण्डलम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

गडचिरोलीमण्डलं निबिडारण्येन व्यापृतम्, आदिवासिबहुसङ्ख्यं च अस्ति । वेणु(bamboo)वृक्षाणां, 'तेन्दू'पर्णानां कृतेप्राचुर्यात् इदं प्रसिद्धम्प्रसिद्धमिदम् । सद्य: 'नक्षलवाद'प्रभावितक्षेत्रम् इत्यपि अस्य मण्डलस्य कुप्रसिद्धि: जाता ।

गडचिरोलीमण्डलस्य विस्तारः १४,४१४ च.कि.मी. अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वेपूर्वदिशि [[छत्तीसगढराज्यम्|छत्तीसगढराज्यं]], पश्चिमेपश्चिमदिशि [[चन्द्रपुरमण्डलम्]], उत्तरेउत्तरदिग्विभगे [[गोन्दियामण्डलम्|गोन्दियामण्डलं]], दक्षिणेदक्षिणदिशि [[आन्ध्रप्रदेशराज्यम्]] अस्ति । गडचिरोलीमण्डलं महाराष्ट्रराज्यस्य ईशान्यभागे अस्ति । मण्डलेऽस्मिन् ७६% क्षेत्रम् अरण्यव्यापृतम् । अस्मिन् मण्डले १,७०४ मिल्लीमीटर्मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति । अस्य मण्डलस्य मुख्यनदी [[गोदावरी नदी]] ।

गडचिरोलीमण्डलस्य स्थापना २६ 'अगस्त' १९८२ दिनाङ्के अभवत् । गडचिरोलीमण्डलं पूर्वं [[चन्द्रपुरमण्डलम्|चन्द्रपुरमण्डले]] एव समाविष्टम् आसीत् । प्राचीनकाले अत्र क्रमेण [[राष्ट्रकूटवंशः|राष्ट्रकूटराजानां]], [[चालुक्यवंशः|चालुक्यवंशीयराजानां]], देवगिरिप्रान्तस्य यादवानां, 'गोण्ड'राजानां च साम्राज्यम् आसीत् । १३ तमे शतके 'खण्डक्या-बल्लाळ-शाह' इत्यनेन [[चन्द्रपुरमण्डलम्|चन्द्रपुरमण्डलस्य]] स्थापना कृता । तदा एतत् मण्डलं चन्द्रपुरमण्डले आसीत् । अस्मिन्नेव 'गडचिरोली', -'सिरोञ्चा' च- प्रमुखोपमण्डलम् आसीत्स्त: । अत्र [[मराठासाम्राज्यम्|म --मराठाराजानाम्]] अपि आधिपत्यम् आसीत् । १९६० पर्यन्तं गडचिरोलीमण्डलं केन्द्रीयप्रशासनाधिपत्ये आसीत् । [[महाराष्ट्रराज्यम्|महाराष्ट्र्रराज्यस्थापनानन्तरंमहाराष्ट्र्रराज्यस्थापनानन्तरम्]] इदं महाराष्ट्रे समाविष्टं जातम् ।

गडचिरोलीमण्डलस्य जनसङ्ख्या (२०११) १०,७२,९४२ अस्ति । अस्मिन् ५,४१,३२८ पुरुषा: ५,३१,६१४ महिला: सन्ति । अस्मिन् मण्डले प्रति च.कि.मी. मिते क्षेत्रे ७४ जनाः वसन्तिनिवसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रति च.कि.मी. ७४ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः १०.४६% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री -अनुपातः १०००-९८२ अस्ति । अत्र साक्षरता ७४.३६% अस्ति ।

गडचिरोलीमण्डले [[आदिवासिनः|आदिवासिजनानांवनवासिजनानां]] लोकसङ्ख्या ४,१५,३०६ अर्थात् ३८.१७% अस्ति ।

अस्य मण्डलस्य लोकसङ्ख्यां दृष्ट्वा ज्ञायते यत् अत्र [[आदिवासिनः|आदिवासिबहुसङ्ख्यानिवनवासिबहुसङ्ख्यानि]] उपमण्डलानि बहूनि वर्तन्ते इति । अत: अत्र विशिष्टा आदिवासिसंस्कृतिवनवासिसंस्कृति: द्रष्टुम् उपलभ्यतेशक्यते । 'गोण्ड', 'कोलाम', 'माडिया', 'परधान' इत्येता: अनुसूचितजनजातय: अत्र निवसन्ति । तेषां गोण्डी-माडियाभाषे स्त: । 'पेरसा पेन' इति तेषां दैवनामदैवतनाम । एते जना: शुभावसरेषु, सस्यसङ्ग्रहणावसरेषु च 'रेला' इति उत्सवम् आचरन्ति । 'ढोल' इति तेषां नृत्यम् । दसरा(दशहरा), दीपावलि: च तेषां प्रमुखोत्सव: ।

एषा संस्था सामाजिकविकासक्षेत्रे तथा च आरोग्यक्षेत्रे आदिवासीनां वनवासिनां कल्याणार्थं कार्यरता ।

सामाजिक-वैद्यकीय -साहाय्यार्थं एषा कार्यरता ।

* भामरागड -अभयारण्यम् ।

* चाप्राला -अभयारण्यम् ।

* कोलमर्क -अभयारण्यम् ।