श्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च...
भगवद्गीतायाः श्लोकः १५.९
श्लोकः
सम्पादयतुअयं लेखः विकिपीडिया-विश्वकोषस्य अन्यलेखैः सह संयोजनीयः । सन्दर्भानुगुणं परिसन्धयः योज्यन्ताम् । तेन (जनुवरि २०१४) |
- श्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणमेव च ।
- अधिष्ठाय मनश्चायं विषयानुपसेवते ॥ ९ ॥
अयं भगवद्गीतायाः पञ्चदशोऽध्यायस्य पुरुषोत्तमयोगस्य नवमः(९) श्लोकः ।
पदच्छेदः
सम्पादयतुश्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणम् एव च अधिष्ठाय मनः च अयं विषयान् उपसेवते ॥ ९ ॥
अन्वयः
सम्पादयतुश्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणं च मनः च अधिष्ठाय अयम् एव विषयान् उपसेवते ।
शब्दार्थः
सम्पादयतु- श्रोत्रम् = श्रवणम्
- चक्षुः = नेत्रम्
- स्पर्शनं च = त्वचं च
- रसनम् = जिह्वाम्
- घ्राणम् = नासिकाम्
- मनः = चित्तम्
- अधिष्ठाय = आश्रित्य
- विषयान् = शब्दादीन्
- उपसेवते = अनुभवति ।
अर्थः
सम्पादयतुशरीरान्तरं प्रविष्टोऽयं जीवः श्रवणं नेत्रं त्वचं जिह्वां नासिकां चित्तं कर्मेन्द्रियाणि च आश्रित्यैव शब्दादीन् अनुभवति ।