सूर्यनारायणशास्त्री
कविपरिचयः
सम्पादयतुसूर्यनारायणशास्त्रिणो(Suryanarayana Shastri) जन्म हरियाणाप्रान्ते मसेन्द्रगडनगरे १८८३ तमे ईशवियाब्दे अभूत् । अस्य पितुर्नाम प्रभुदयाल आसीत् । अयं जयपुरे अधीत्य तत्रैव आङ्लमहाविद्यालये अध्यापनकार्यं कृतवान् । जयपुरनरेशो मानसिंहोऽस्य शिष्य आसीत् । अस्य निधनं १९५१ तमे क्रिष्टाब्दे जयपुरे अभवत् ।
काव्यरचनाः
सम्पादयतुअस्य महाकवेः मानवंशाख्यं बहूनि लघुकाव्यानि, प्रकीर्णपद्यानि, बहवो गद्यलेखाः, लघुकथाश्च संस्कृतरत्नाकरपत्रिकायां प्रकाशिताः ।
मानववंश्महाकाव्यम्
सम्पादयतुअस्मिन् ऐतिहासिककाव्ये १७ सर्गेषु आमेरराजपरम्परा वर्णिता । नात्र कश्चिदेको नायकः प्रत्युत एकवंशभवाः भूपाः नायकत्वेन वर्णिताः । अतोऽत्र जीवनस्य विविधपक्षाणां स्वाभाविकं चित्रणं जातम् ।
काव्यकला
सम्पादयतुमानवंशे भावपक्षयोः अद्भुतं सामञ्जस्य वर्तते । विरोऽत्र अङ्गिरसः । अन्ये श्रृङ्गारकरुणरौद्रादयः अङ्गत्वेन प्रयुक्ताः । अलङ्कारप्रयोगः स्वाभाविकः। भाषा प्रसादगुणयुक्ता सरला सुबोधा चास्ति । यथा -
- वसन्ते विप्रेन्द्रैः कृतविविधवेदध्वनिमर्यिं
- तपोभूमिं गत्वा कृतसुरसमर्चः स्तुतिपदैः ।
- प्रपश्यन् वासन्तीकुसुमंलतिकां काननभुवं
- तरुणां छायायां विविधमपि भोज्यं स जगृहे ॥
पदानां मघुरता, भावानां गम्भीरता, कल्पनाया विचित्रता, अलङ्काराणां सुप्रयोगः चात्र महाकाव्ये सर्वत्र संशोभन्ते ।