इच्छाद्वेषसमुत्थेन...

श्लोकः

गीतोपदेशः

इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वन्द्वमोहेन भारत ।

सर्वभूतानि सम्मोहं सर्गे यान्ति परन्तप ॥ २७ ॥

अयं भगवद्गीतायाः सप्तमोध्यायस्य ज्ञानविज्ञानयोगस्य सप्तविंशतितमः(२७) श्लोकः ।

पदच्छेदः

इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वन्द्वमोहेन भारत सर्वभूतानि सम्मोहं सर्गे यान्ति परन्तप ॥ २७ ॥

अन्वयः

भारत, परन्तप ! सर्गे सर्वभूतानि इच्छाद्वेषसमुत्थेन द्वन्द्वमोहेन सम्मोहं यान्ति ।

शब्दार्थः

भारत = अर्जुन !

परन्तप = शत्रुतापन !

सर्गे = देहोत्पत्तौ सत्याम्

सर्वभूतानि = भूतजातम्

इच्छाद्वेषसमुत्थेन = रागद्वेषसम्भूतेन

द्वन्द्वमोहेन = द्वन्द्वव्यामोहेन

सम्मोहम् = मूढत्वम्

यान्ति = लभन्ते ।

अर्थः

यदा स्थूलदेहस्य उत्पत्तिः भवति तदैव विषयेषु रागः द्वेषश्च सम्भवति । तेन च शीतोष्णसुखदुःखादिद्वन्द्वात् जातेन विवेकनाशेन अहं सुखी अहं दुःखी इति जानन्तः सर्वेऽपि प्राणिनः मोहम् आपन्नाः मां न जानन्ति ।

सम्बद्धाः लेखाः

• संस्कृतम्
• श्रीमद्भगवद्गीता
• शङ्कराचार्यः
• रामानुजाचार्यः