कमलबसदी (जैनमन्दिरम्)
कमल बसदी कर्णाटकस्य बेल्गाम्-नगरे बेल्गाम् दुर्गस्य अन्तः स्थितमेकं जैनमन्दिरमस्ति।[१]
| कमलबसदी | |
|---|---|
.jpg) Kamal Basadi | |
| Basic information | |
| Location | Belgaum, Karnataka |
| Geographic coordinates | १५°५१′२९″ उत्तरदिक् ७४°३१′१७″ पूर्वदिक् / 15.85806°उत्तरदिक् 74.52139°पूर्वदिक्निर्देशाङ्कः : १५°५१′२९″ उत्तरदिक् ७४°३१′१७″ पूर्वदिक् / 15.85806°उत्तरदिक् 74.52139°पूर्वदिक् |
| Affiliation | Jainism |
| Deity | Neminatha |
| Sect | Digambar |
| Festivals | Mahavir Jayanti |
| Country | भारतम् |
| Governing body | Shree Shree 1008 Neminath Tirthankar Digambar Jain Mandir Pooja Committee |
| वाचनिकदोषः : अनपेक्षितम् उद्गारचिह्नम [ | |
| Architectural style | Western Chalukya architecture |
| Creator | Birchiraja |
| Date established | 1204 CE |
| वाचनिकदोषः : अनपेक्षितम् उद्गारचिह्नम [ | |
| Temple(s) | 3 |
इतिहासः
सम्पादयतुकमल बसदी इत्यत्र बिरचि इति रट्टा-वंशस्य प्रसिद्धः राजपुरुषः आसीत् ,जयराय इति तस्य नामन्तरं प्रसिद्धमस्ति। तेन प्रसिद्धमन्दिरमिदं निर्मितम्। १२०४ तमे वर्षे जैनभिक्षोः सुभचन्द्रभट्टरकदेवस्य मार्गदर्शने निरमीयत।
[२][३][४] अधुना मुम्बै-नगरस्य रायल्-एशियाटिक्-सोसैटि इत्यत्र स्थापित प्राचीनशिलालिप्यानुसारेण वास्तुकारः कर्तविर्यदेवः तथा युवराजकुमारः मल्लिकार्जुनदेवः च अस्य मन्दिरस्य निर्माणं कृतवन्तः।[५][६]
वास्तुकला
सम्पादयतु
कमल बसदी इति नाम मध्यच्छदस्य विस्तृतकमल-उत्कीर्णनानां नामात् निष्पन्नम् अस्ति। [७][८][३] कमलस्य 72 पत्राणि सन्ति यानि अतीतस्य, वर्तमानस्य, भविष्यस्य च 24 तीर्थङ्करान् निरूपयन्ति इति मन्यते। मन्दिरस्य भित्तयः जटिलविन्यासैः, सीमाभिः, शिल्पैः च उत्कीर्णानि सन्ति। [९] मन्दिरस्य भित्तौ स्तम्भैः आधारितः अस्ति, यत्र प्रत्येकस्य कोष्ठकस्य अन्ते नागस्य उत्कीर्णनम् अस्ति। स्थम्भाधारित भित्तयः सन्ति, तेषामुपरि सर्पाकृतयः निर्मितानि सन्ति। [१] एतेषां प्रकोष्ठानां मध्ये तीर्थङ्कराणां विग्रहानि सन्ति। अत्र आहत्य पञ्च लघुकोशाः सन्ति, तत्रापि तीर्थङ्कराणां विग्रहानि सन्ति । गर्भगृहस्य अन्तः स्थिताः स्तम्भाः वर्गाकाररुपेण स्थिताः। द्वारस्य प्रत्येकपार्श्वे, भित्तौ जैनदेवतानां उत्कीर्णानि सन्ति। [७]
मन्दिरस्य मुखमण्डपः वास्तुकलायाः उत्कृष्टकृतिः इति मन्यते। मध्यमन्दिरस्य उपरिभागे एकः पेण्डण्ट् अस्ति तथा स्तम्भयोः प्रत्येककोणे अष्ट-मकर-कोष्ठकाः अष्टदिक्पालशिल्पाः सन्ति। गुम्बजे, अष्टकोणीयभागे पद्मासने उपविष्टानां तीर्थङ्करानां उत्कीर्णानि सन्ति।[६] मन्दिरस्य मूलनायकनेमिनाथमहोदयस्य मूर्तिः कृष्णवर्णीय शिल्पस्योपरिअस्ति।[१०] मन्दिरे पद्मासनेस्थित ऋषभनाथ, कायोत्सर्गेस्थित सुमतिनाथ, सप्तमुखयुक्ते पार्श्वनाथस्य च विग्रहाणि सन्ति। अस्मिन् मन्दिरे नवग्रहप्रतिमा अपि अस्ति, यस्य प्रतिनिधित्वं नव तीर्थङ्करैः कृतम् अस्ति।[९] अन्तः-सभामण्डपस्य द्वारं, मन्दिरस्य मूल-बाह्यद्वारं, समृद्धतया उत्कीर्णम् अस्ति, उपविष्टजीना जनानां प्रतिमा वर्तते।[६]
चिक्की-बसदी, पुरोहितगृहं च कमला-बसदी समीपे स्थितम् अस्ति। [११]
चित्रशाला
सम्पादयतु-
कमल बसदि1855 तमे वर्षे -
शिल्पकला -
चिक्कि बसदि
