प्राकृतम्
प्राकृताः (/ˈprɑːkrɪt/; प्रारम्भिकब्राह्मी: 𑀧𑁆𑀭𑀸𑀓𑀾𑀢 प्राकृत,[१] शौरसेनी प्राकृतम्: 𑀧𑀸𑀉𑀤 पाउद, जैनप्राकृतम्: पाउअ, कन्नड: ಪಾಗದ पागद, तमिऴ्: பாக₃த₃ம் पागदम्, तेलुगु: పాగదమ్ पागदम्, मलयाळम्: പ്രാകൃതം प्राकृतम्, हिन्दी: प्राकृत प्राकृत्) भारतीय उपमहाद्वीपे प्रायस्त्रिशताब्दी ई॰पू॰ तोऽष्टशताब्दी ई॰पर्यन्तं प्रयुक्तानां लोकमध्यहिन्दार्यभाषाणां समूहः सन्ति । प्रायशो मध्यहिन्दार्यभाषाणां मध्यकालस्य विषये 'प्राकृतम्' इति पदं प्रयुज्यते, पुरालेखान् पश्चाद् पालिं तथैव च वर्जयित्वा ।[२]
| प्राकृतम् | |
|---|---|
| 𑀧𑁆𑀭𑀸𑀓𑀾𑀢 (प्राकृत) | |
| भौगोलिकविस्तारः | भारतीय उपमहाद्वीपः |
| भाषायाः श्रेणीकरणम् |
हिन्द्-यूरोपीय
|
| उपश्रेण्यः |
—
|
| आइसो ६३९-२ व ६३९-५: | pra |
 | |
प्राकृता जनानां प्रादेशिकभाषिता अनौपचारिकभाषा इत्यमन्यन्त । संस्कृतं मानकीकृतौपचारिकभाषेति मन्यमानाः साहित्यिकाधिकारिकधार्मिककार्यार्थं तस्योपायुञ्जन् । प्राकृताः साहित्यिकपञ्जिकाः उच्चसामाजिकवर्गस्य शास्त्रीयसंस्कृतस्य पार्श्वे समकालीनरूपेणापि उपायुज्यन्त (प्रधानतया श्रमणपरम्पराभिः) ।[३]
प्राकृतसूची
सम्पादयतुआधुनिककाले 'प्राकृतम्' इति वर्गीकृतं भाषासु निम्नलिखितम् अन्तर्भवति-
प्राचीनकाले, एताः सर्वा भाषा वस्तुतः "प्राकृतम्" इति नौच्यन्त ।
सम्बद्धाः लेखाः
सम्पादयतुसन्दर्भाः
सम्पादयतु- ↑ १.० १.१ Fleet, John Faithfull (1907). Corpus Inscriptionum Indicarum Vol 3 (1970) ac 4616. p. 153, Line 14 of the inscription.
- ↑ Woolner, Alfred C. (1986). Introduction to Prakrit (प्राकृतस्य परिचयः). Motilal Banarsidass Publ. pp. 3–4. ISBN 978-81-208-0189-9.
- ↑ Burde, Jayant (२००४). Rituals, Mantras, and Science: An Integral Perspective (संस्कार, मन्त्र, विज्ञानम् च - एक अभिन्न दृष्टिकोण). Motilal Banarsidass Publishe. p. 3. ISBN 978-81-208-2053-1. "आर्याः कदाचित् वैदिकभाषा इति हिन्द्-यूरोपीयभाषाम् वदन्ति स्म, यस्मात् संस्कृतम् अन्याः भारतीयभाषाः च अवतीर्णाः ... प्राकृतः एकः विविधतायाः समूहः आसीत् यः संस्कृतपार्श्वे विकसितः आसीत्।"