"गोन्दियामण्डलम्" इत्यस्य संस्करणे भेदः

| other_name = गोन्दियागोंदिया जिल्हा

| image_skyline =MaharashtraKolhapur MaharashtraGondiya.png

| image_caption = '''महाराष्ट्रराज्ये गोन्दियामण्डलम् ''

'''गोन्दियामण्डलम्गोन्दियामण्डलं''' ({{lang-mr|गोंदिया जिल्हा}}, {{lang-en|Gondia district}}) [[महाराष्ट्रराज्यम्|महाराष्ट्र]]राज्ये स्थितं मण्डलम् । अस्य मण्डलस्य केन्द्रं [[गोन्दिया]] इति नगरम् | [[भण्डारामण्डलम्|भण्डारामण्डलस्य]] विभाजनं कृत्वा १ मे १९९९ दिनाङ्के गोन्दियामण्डलं स्थापितम् । आदिवासिबहुसङ्ख्याङ्कं मण्डलम् इदम् ।

महाराष्ट्रराज्यस्य ईशान्यभागे गोन्दियामण्डलं स्थितमस्ति । गोन्दियामण्डलस्य विस्तारः ५,६४० च.कि.मी.मित:मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पश्चिमदिशि [[भण्डारामण्डलम्]], दक्षिणदिशि [[गडचिरोलीमण्डलम्|गडचिरोलीमण्डलं]], पूर्वदिशि [[छत्तीसगढराज्यम्]], उत्तरदिशि [[मध्यप्रदेशराज्यम्|मध्यप्रदेशराज्यं]] च अस्ति । अस्मिन् मण्डले १,१९७ मि.मी.मित:मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति । [[वैनगङ्गा]] इति अस्य मण्डलस्य मुख्यनदी ।

जनगणनानुगुणं(२०११) गोन्दियामण्डलस्य जनसङ्ख्या १३,२२,५०७ अस्ति । अस्मिन् मण्डले ६,६१,५५४ पुरुषा:पुरुषाः, ६,६०,९५३ महिला:महिलाः च सन्ति । अस्मिन् मण्डले प्रति च.कि.मी. क्षेत्रे २५३ जनाः वसन्ति, अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रति च.कि.मी. २५३ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः १०.१४% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री-अनुपातः १०००-९९९ अस्ति । अत्र साक्षरता ८४.९५% अस्ति । गोन्दियामण्डलस्य ८२.९२% जना:जनाः ग्रामीणभागे निवसन्ति ।

मण्डलमिदं भागद्वये विभक्तं, तौ च भागौ देवरी, गोन्दिया च । अस्मिन्मण्डले ९५४ ग्रामा:ग्रामाः सन्ति । द्वे एव मुख्यनगरे स्त:स्तः । ते तिरोडा, [[गोन्दिया]] च ।

अस्मिन् मण्डले ८ पञ्चायतसमितय:पञ्चायतसमितयः सन्ति । द्वे नगरपरिषदौ, ५५६ ग्रामपञ्चायतसमितय:ग्रामपञ्चायतसमितयः च कार्यरता:कार्यरताः सन्ति ।

अस्मिन् मण्डले आदिवासिबहुसङ्ख्याकानि उपमण्डलानि बहूनि वर्तन्ते, अत:अतः तेषां विशिष्टा संस्कृति:संस्कृतिः अपि दृश्यते । 'गोण्ड, कोलाम, माडिया, परधान' इत्येता:इत्येताः अनुसूचितजनजातय:अनुसूचितजनजातयः अत्र निवसन्ति । तेषां 'गोण्डी', 'माडिया' इत्येते भाषे । 'पेरसा पेन' इति तेषां देवता नाम । एते जना:जनाः शुभावसरेषु, सस्यसङ्ग्रहणावसरेषु च 'रेला' इति उत्सवम् आचरन्ति । 'ढोल' इति तेषां नृत्यम् । दसरा(दशहरा), दीपावलि:दीपावलिः च तेषां प्रमुखोत्सव:प्रमुखोत्सवः । अत्रस्था:अत्रस्थाः आदिवासिजना:आदिवासिजनाः अरण्यवासिन:।अरण्यवासिनः।

* इतियाडोह जलबन्ध:जलबन्धः

* पद्मपुर - [[गोन्दिया]] इत्यस्मात् उपमण्डलात् ३० कि.मी. दूरे अस्ति । भवभूते:भवभूतेः जन्मस्थानम् इदम् ।

* [[नागझिरा अभयारण्यम्|नागझिरा वनम्]] - प्रसिद्धम् अभयारण्यम् ।