संत रामपाल (आध्यात्मिक गुरु )

संत रामपाल दास कबीर साहेबस्य गरीबदास सम्प्रदायस्य भारतीयः कबीरपन्थी साधुः(संत:) अस्ति। तस्य जन्म १९५१ तमे वर्षे सितम्बरमासस्य ८ दिनाङ्के धनानाग्रामे अभवत् यत् वर्तमानकाले हरियाणाराज्यस्य सोनीपतमण्डले स्थितम् अस्ति। सर्वधर्मग्रन्थानुसारं प्रमाणितं साधना स्वं कृत्वा एवं अनुयायिभिः सम्पादयितुं तस्य अनुयायिनः तम् जगति एकमात्रः सतगुरुः इति दावान् कुर्वन्ति।

विवादेषु तिष्ठन्ति यतोहि ते स्वज्ञानं शास्त्रप्रमाणितम् इति दावान् कुर्वन्ति तथा च अन्येषां बहूनां तथाकथितानां साधुनां ज्ञानं व्यवहारं च शास्त्रविरुद्धं भवति तथा च आध्यात्मिकज्ञानस्य चर्चां कर्तुं आमन्त्रयन्ति। विशिष्टनियमानां कठोरतापूर्वकं अनुसरणं कृत्वा तस्य १५ कोटि:(करोड़) अनुयायिनां समाजे विशिष्टा परिचयः भवति, रमैणीविवाहः विशेषचर्चाविषयः एव तिष्ठति। अस्मिन् प्रकरणे महर्षि दयानन्देन लिखितस्य सत्यार्थप्रकाशस्य पुस्तके उल्लिखितानि कानिचन तथ्यानि राष्ट्रियचैनलेषु प्रदर्शितानि आसन्। तेन क्रुद्धा आर्यसमाजीसंस्था २००६ तमे वर्षे तस्य आश्रमे आक्रमणं कृतवान आसीत्। अस्मिन् मूलभूतविषये अनेकानां प्रमुखाः विवादाः अभवन् । तस्य लिखितपुस्तकानां न्यायालये अपि आव्हानं कृतम् अस्ति।

जीवनम्

सन्तरामपालस्य जन्म ८ सितम्बर १९५१ तमे वर्षे सोनीपतस्य धनानाग्रामे जाटवर्णे अभवत्। शिक्षां समाप्य सः हरियाणासरकारस्य सिञ्चनविभागे अभियंता अभवत्। तस्य आधिकारिकजीवनवृत्तानुसारं, सः बाल्यकालात् सर्वेषां हिन्दुदेवदेवतानां कट्टरभक्तः आसीत् किन्तु अस्याः भक्तिद्वारा आध्यात्मिकशान्तिः कदापि न अनुभवति स्म। एकस्मिन् दिने सः कबीरस्य अनुयायी गुरुस्वामी रामदेवानन्दं मिलितवान् । तेषां कृते क्रियमाणा पूजाविधिः अस्माकं स्वधर्मग्रन्थैः सह न सङ्गच्छते इति केन तेभ्यः व्याख्यातम्। अत: अनेन भक्तिविधिना ते मोक्षं प्राप्तुं न शक्नुवन्ति यतोहि श्रीमद्भगवद्गीता अध्याय 16 श्लोक 23 इत्यस्य अनुसारं यः व्यक्तिः शास्त्रं त्यक्त्वा स्वस्य इच्छानुसारं व्यवहारं करोति सः न सफलतां प्राप्नोति, न सुखं, न च परममार्गं प्राप्नोति।

संत रामपाल दासः कथयति यत् तदनन्तरं सः भागवतगीता, कबीरसागरः, गरिबदासस्य‌रचित‌ ग्रन्थ:, पुराणैः, वेदैः, अन्ये च अनेके ग्रन्थाः अध्ययानां। एतेषु ग्रन्थेषु स्वामी रामदेवानन्देन दत्तानां वचनानां प्रमाणं प्राप्तवान् इति तस्य मतम्, तदनन्तरं स्वामी रामदेवानन्दजी इत्यनेन दत्तानां मन्त्राणां जपः आरब्धः, तदनन्तरं सः आध्यात्मिकशान्तिं अनुभवितुं आरब्धवान्।

१९९४ तमे वर्षे स्वामी रामदेवानन्दः तस्मै गुरुपदं दत्तवान् । तदनन्तरं सः “सन्त रामपाल दास” अभवत्।

१९९५ तमे वर्षे सः अभियंतापदात् त्यागपत्रं दत्तवान्, यत् २००० तमे वर्षे स्वीकृतम्। तथा च पश्चात् करोन्थागांवनगरे सतलोक आश्रमस्य स्थापनां कृतवान् यद्यपि २००६ तमे वर्षे बद्ध्वा(गृहीतस्य) अनन्तरं अयं आश्रमः सरकारस्य निरीक्षणे अस्ति।

शिक्षा नियमाः च

धर्मानां शास्त्राणां उद्धरणं दत्त्वा संतरामपालः कबीरं सर्वदेवदेवतासहितस्य सम्पूर्णस्य जगतः निर्माता इति मन्यते तथा च भक्तिं सर्वेभ्यः लौकिककर्मेभ्यः श्रेष्ठं मन्यमानः सर्वान् दुष्टान् त्यक्त्वा एक: कबीरपरमेश्वरभक्तिं कर्तुं प्रेरयति। दुष्टतां त्यक्तुं समाजसुधारार्थं च केचन नियमाः कृताः ये भक्तिमर्यदा इति उच्यन्ते। यथा:

1. बीडी, सिगरेट, तम्बाकू, सल्फी, गंजा, मद्यं, अण्डं, मांसम् इत्यादीनि किमपि मादकं पदार्थं सेवनं विस्मरन्तु, तत् कस्यचित् अपि न ददन्तु।
2. द्यूतं, ताशक्रीडा, चोरी, वञ्चना इत्यादि न करणीयम्।
3. मृत्युभोजः, दहेजप्रदानम्, व्यर्थव्ययः आडम्बर नाम्ना, मुंडनसमाधिपूजनम्, पितृपूजा, मूर्तिपूजा आदिकम् न करणीयम्।
4. परमेश्वर कबीर: इत्येतस्मात् परं देवं न पूजयन्तु, सर्वेषां सम्मानं कुर्वन्तु।
5. अश्लीलगीतगायनं, नृत्यं, व्यभिचारादिकं सर्वथा निषिद्धम् अस्ति।

संतरामपालस्य अनुयायिनः विशेषतया तस्य ज्ञानेन आकृष्टाः भवन्ति, यत् सर्वधर्मशास्त्रैः सह सङ्गतम् इति दावितं भवति।

कबीरसाहेबस्य एक: वाणि:(स्वरः) अस्ति।यथा:-

सतगुरु के लक्षण कहूं, मधुरे बैन विनोद।

चार वेद छः शास्त्र, कहे अठारह बोध।।

एतत् उद्धृत्य तस्य अनुयायिनः तं सत्यम् सतगुरुः इति वदन्ति ।

तस्य अधिकांशः अनुयायिनः वदन्ति यत् वयं साधुना दत्तं ज्ञानं शास्त्रेषु मिलितवान्, ततः अस्माकं धर्मग्रन्थेषु अपि तदेव प्राप्नुमः, तदनन्तरं वयं तेषु सम्मिलिताः। परन्तु ज्ञानमेव विषयः यस्य कारणेन अधिकांशसमुदायाः तेषां विरोधं कुर्वन्ति।

सृष्टि:‌ रचना: एवं च मोक्षस्य अवधारणा:

संत रामपालस्य व्यक्तिगत अवधारणा नास्ति, सः मुख्यतया कबीरसागरः, सद्ग्रन्थसाहेबः, वेदः, श्रीमद्भागवद्गीता, गुरुग्रन्थसाहिबः, बाइबिलः, कुरान इत्यादयः उद्धृत्य ब्रह्माण्डस्य निर्माणस्य विषये सूचनां ददाति यस्य उल्लेखः तस्य लिखितपुस्तकेषु ज्ञान गंगा, जीने की राह इत्यादिषु अस्ति। यत् यथा

प्रथमं एकमेव स्थानम् आसीत् ‘अनामी (अनामय) लोक’ । या अकह लोक इत्यपि कथ्यते, परमेश्वरः तस्मिन् नाम्ना लोके एकः एव निवसति स्म। तस्य ईश्वरस्य वास्तविकं नाम कविर्देव अर्थात् कबीर परमेश्वरः अस्ति। तस्य परमेश्वरस्य शरीरे सर्वे प्राणाः समाहिताः आसन्। अस्यैव कविर्देवस्य उपमानाम अनामिः पुरुष: अस्ति। अनामि: पुरुषस्य केशकूपस्य प्रकाशः अनेकसूर्यप्रकाशात् (शंखसंख्यायांसूर्यप्रकाशात्) अधिकः अस्ति।

विशेषः- यथा कस्यचित् देशस्य आदरणीयस्य प्रधानमन्त्रिणः भौतिकनाम: भिन्नं भवति तथा च पदस्य उपमा नाम प्रधानमन्त्री भवति। बहुवारं प्रधानमन्त्री अनेकानि विभागानि स्वस्य समीपे एव स्थापयति। अतः यस्य विभागस्य दस्तावेजाः हस्ताक्षरिताः सन्ति, तस्मिन् समये समानं पदं लिख्यते। यथा गृहमन्त्रालयस्य दस्तावेजेषु हस्ताक्षरं करोति चेत् गृहमन्त्री इति स्वयमेव लिखिष्यति, तत्र तस्य व्यक्तिस्य हस्ताक्षरस्य शक्तिः न्यूना भवति।

तथा च विभिन्नेषु लोकेषु परमेश्वरकबीरस्य (कविरदेवस्य) प्रकाशस्य भेदः अस्ति।एवं पूर्ण परमात्मा कविर्देव (कबीर परमेश्वर) ने अधःस्थितानां त्रीणां लोकानां (अगमलोक, अलखलोक, सतलोक) सृष्टिम् शब्देन (वचनेन) अकारयत्।

इयमेव परमदेवः कविरदेवः (देव कबीर) आगम लोके प्रादुर्भूतः तथा च कविर्देवः (कबीर परमेश्वरः) आगम लोकस्य स्वामी अपि अस्ति तथा च तस्य उपमात्कनाम: तत्र: आगम पुरुषः अर्थात् आगम प्रभुः अस्ति। अस्य अगमप्रभुस्य मानवसदृशं शरीरं अतीव प्रकाशमानं भवति, यस्य एकस्य रोमछिद्रस्य प्रकाशः खरबसूर्यसंख्यायांप्रकाशात् अधिकः भवति। अयं परमदेवः कविर्देवः (कबीर परमेश्वरः) अलख लोके प्रादुर्भूतः स्वयं च अलख लोकस्य स्वामी अस्ति तथा च अलख पुरुष इति रूपकात्मकं (उपाधिं) नाम अपि अस्य परमेश्वरस्य अस्ति तथा च अस्य परमेश्वरस्य मानवसदृशं शरीरं प्रकाशमानं ( स्वयोति ) स्वप्रकाशिता अस्ति। एकस्य रोमकूपस्य प्रकाशः अरबसूर्यसंख्यायांप्रकाशात् अधिकः भवति । सतलोकयां प्रादुर्भूतोऽयं भगवान् सतलोकस्यापि शासकः । अत एव अस्य रूपकनाम सत्पुरुषः (अविनाशी:ईश्वरं) इति। अस्य नाम: अकालमूर्ति: – राम शब्दरूप: – पूर्ण ब्रह्म:, परम्‌ अक्षर: ब्रह्म: इत्यादि । अस्य सत्पुरुषकविर्देवस्य (कबीर: प्रभुस्य) मानवसदृशं शरीरं प्रकाशमानं अस्ति। यस्य एकस्य रोमछिद्रस्य प्रकाश: कोटिसूर्यस्य समसंख्या चन्द्रप्रकाशात् अधिकः भवति। अयं कविर्देवः (कबीरप्रभुः) सत्पुरुषरूपेण प्रादुर्भूतः सतलोक: नगरे: निवसन् प्रथमं सतलोक: नगरे: अन्यत् किमपि सृजति स्म । एकशब्दात् षोडशद्वीपान् सृष्टवान्। अथ षोडशशब्दाभ्यां पुत्रान् षोडश जनयत् | एक: अमृतपूरितं मनसरोवरं निर्मितवान्।

षोडश पुत्रनाम:- (१) “कुर्म”, (२) “ज्ञानी”, (३) “विवेक”, (४) “तेज”, (५) “सहज”, (६) “सन्तोष”, ( ७) “सूर्ति”, (८) “आनन्द”, (९) “क्षमा”, (१०) “निष्काम”, (११) “जलरंगि”, (१२) “अचिन्त”, (१३) “प्रेम”, ( १४) “दयाल”, (१५) “धैर्य” (१६) “योग संतायन” अर्थात् “योगजित्”।

सतपुरुष कविर्देवः सतलोकस्य अन्यसृष्टेः उत्तरदायित्वं स्वपुत्रस्य अचिन्तस्य हस्ते समर्पितवान्, तस्मै शक्तिं च दत्तवान् । अचिन्तः शब्दात् अक्षरपुरुषः (परब्रह्म:) उत्पन्नं कृत्वा मम साहाय्यं करोतु इति अवदत्। अक्षरपुरुषः स्नानार्थं मानसरोवरं गत्वा तत्र आनन्दं अनुभवन् सुप्तवान्। चिरकालं यावत् न बहिः आगतः।

ततः अचिन्तस्य प्रार्थनायां अक्षरपुरुषं निद्राद् जागृतुं कविर्देवः (परमेश्वर कबीरः) तस्यैव मानसरोवरस्य किञ्चित् अमृतजलं गृहीत्वा अण्डं कृत्वा तस्मिन् अण्डे एकः आत्मा प्रविश्य मानसरोवरस्य अमृतजले अण्डं त्यक्तम्। अक्षरपुरुषस्य निद्रा अण्डस्य शब्देन(ध्वनि:) विक्षिप्ता अभवत्। सः अण्डं क्रोधेन अवलोकितवान् यस्मात् अण्डं द्वि(२) भागम् अभवत्। तस्मात् ज्योतिनिरंजनः (क्षरपुरुषः) अभवत् यः पश्चात् ‘काल’ इति नाम्ना प्रसिद्धः अभवत् । अस्य वास्तविकं नाम: “कैल” अस्ति। ज्योतिनिरञ्जनः अक्षरपुरुषः च परमात्मना अचिंतलोके निवसन्तुम् उक्तः।

ततः परमेश्वरः एव श्रष्टि: सृष्टवान् । स्वप्रतिरूपेण स्वशरीरात् स्त्रीपुरुषौ उत्पन्नं कृतवान्।

ज्योतिनिरञ्जनस्य इच्छा अभवत्–“षोडश भ्रातृणां सदृशम् ममापि अन्य: लोकः प्राप्तः स्यात्, यत्र सृष्टये द्रव्याणि स्युः, आत्मानश्च सहवासार्थम्”। ततः ज्योतिनिरंजनः एकपादे स्थित्वा तपस्याम् अकरोत्। अथ परमेश्वरः तस्मै २१ ब्रह्माण्डान् त्रिगुणान्, पञ्च तत्त्वान् च सृष्ट्यर्थं दत्तवान् । परन्तु आत्मा: यथा इच्छानुसारं गन्तुं शक्नोति इति शर्तः स्थापितः आसीत् । तथा च अन्य आत्मान् अपि सचेष्टयति स्म किन्तु केचन आत्मे: ज्योतिनिरंजनेन सह गन्तुं इच्छां प्रकटितवन्तः। अथ परमेश्वरः प्रथमे इच्छाप्रकटने आत्मान् दुर्गा इति नारीरूपं दत्तवान्, अन्ये सर्वे आत्मे: तस्याः प्रविष्टाः। तथा च शब्दद्वारा सृष्टेः सृष्टिशक्तिं दत्त्वा ज्योतिनिरंजनेन(काल) सह तं प्रेषितवान्।

ज्योतिनिरंजनः दुर्गायाः सुन्दरं रूपं दृष्ट्वा (यः ज्योतिनिरञ्जनस्य अनुजभगिनी अपि आसीत्) तस्याः अनिच्छया अपि तस्याः बलात्कारस्य प्रयासं कृतवान् । ततः परमेश्वरः ज्योतिनिरंजनं २१ ब्रह्माण्डैः सह दुर्गां च सतलोकात् बहिः निष्कासितवान् । तेन क्रुद्धः ज्योतिनिरञ्जनः तया सह आगतानां आत्मानां कष्टं दन्तुं आरब्धवान् । ब्रह्मविष्णुमहेशस्य च गुणत्रयं निवेश्य आत्मेन् फन्दयितुं आरब्धवान्।

एतत् दृष्ट्वा परमेश्वरः पुनः पुनः अत्र आगत्य स्वसमवेदरूपं स्वज्ञानं दत्त्वा आत्मान् स्वव्यक्तिगतलोकं प्रति गन्तुं मार्गं दर्शयति यत् सुखी भवति। ये आत्मा: एतत् ज्ञानं अवगच्छन्ति, ते सम्यक् मार्गं प्राप्य सतलोकम् गत्वा ज्योतिनिरंजनस्य जालतः मुक्ताः भवन्ति। एतत् सम्पूर्णं मोक्षम् इति उच्यते।