2230586spandana
सुधा मूर्तिः सम्पादयतु
सुधा मूर्ति (जन्मः कुलकर्णी; जन्म १९ अगस्त १९५०) भारतीयशिक्षिका, लेखिका, परोपकारी च अस्ति, सा इन्फोसिस् फाउण्डेशनस्य अध्यक्षा अस्ति । सा इन्फोसिस् इत्यस्य सहसंस्थापकेन एन.आर.नारायणमूर्त्या सह विवाहिता अस्ति । मूर्तिः भारतसर्वकारेण २००६ तमे वर्षे सामाजिककार्यस्य कृते भारतस्य चतुर्थः सर्वोच्चः नागरिकपुरस्कारः पद्मश्री इति पुरस्कारेण पुरस्कृतः ।पश्चात् २०२३ तमे वर्षे भारतस्य तृतीयः सर्वोच्चः नागरिकपुरस्कारः पद्मभूषणेन पुरस्कृतः ।
सुधा मूर्तिः सङ्गणकशास्त्रे अभियांत्रिकीशास्त्रे च व्यावसायिकवृत्तिम् आरब्धवती । सा इन्फोसिस् फाउण्डेशनस्य अध्यक्षा, गेट्स् फाउण्डेशनस्य जनस्वास्थ्यसेवापरिकल्पनानां सदस्या च अस्ति । सा अनेकाः अनाथालयाः स्थापिताः, ग्रामीणविकासप्रयासेषु भागं गृहीतवती, सर्वेभ्यः कर्नाटकसरकारीविद्यालयेभ्यः सङ्गणकपुस्तकालयसुविधाः प्रदातुं आन्दोलनस्य समर्थनं कृतवती, हार्वर्डविश्वविद्यालये भारतस्य मूर्तिशास्त्रीयपुस्तकालयस्य स्थापनां कृतवती अस्ति ।
मूर्तिः परोपकारस्य कृते कन्नडभाषायां आङ्ग्लभाषायां च साहित्ये योगदानस्य कृते प्रसिद्धा अस्ति । डॉलर बाहु (शाब्दिकरूपेण 'डॉलर पुत्री') इति उपन्यासः मूलतः कन्नडभाषायां तया लिखितः, अनन्तरं डॉलर बाहु इति आङ्ग्लभाषायां अनुवादितः च, २००१ तमे वर्षे ज़ी टीवी द्वारा दूरदर्शनप्रसारितनाटकश्रृङ्खलारूपेण रूपान्तरितः ।रुना (शाब्दिकरूपेण ' ऋणम्'), सुधा मूर्ति इत्यस्याः कथायाः रूपान्तरणं मराठीचलच्चित्ररूपेण कृतम्, पितृरूण इति निर्देशकः नीतीशभारद्वाजः । सुधा मूर्तिः अस्मिन् चलच्चित्रे अपि च कन्नड-चलच्चित्रे प्रार्थना-चलच्चित्रे अपि अभिनयं कृतवती अस्ति ।
| 2230586spandana | |
|---|---|
| जन्म |
सुधा कुलकर्णी १९ अगस्त १९५० (आयु ७३) . शिगांव, बम्बई राज्य (वर्तमान कर्नाटक), इंडिया |
| शिक्षणस्य स्थितिः |
ब.वि.ब. अभियांत्रिकी तथा प्रौद्योगिकी महाविद्यालय भारतीय विज्ञान संस्थान कॉर्नेल् विश्वविद्यालयः, इथाका, न्यूयॉर्क |
| वृत्तिः |
इन्फोसिस फाउण्डेशन के अध्यक्ष बाललेखक |
| Notable work |
मया मम पितामही कथं पठितुं शिक्षिता महाश्वेता डॉलर बहु |
| भार्या(ः) | एन.आर नारायण मूर्ति |
| अपत्यानि | अक्षता मूर्ती तथा रोहन मूर्ति |
| पुरस्काराः |
पद्म श्री दाना चिन्तामणि अट्टिमब्बे पुरस्कार पद्म भूषण |
प्रारम्भिक जीवन एवं शिक्षा सम्पादयतु
सुधा मूर्तिः भारतस्य कर्णाटकस्य हावेरी-नगरस्य शिग्गाव-नगरे १९५१ तमे वर्षे अगस्तमासस्य १९ दिनाङ्के कन्नडभाषाभाषिषु परिवारे आर. सा मातापितृभिः मातृपितामहैः च पालिता । एते बाल्यकालस्य अनुभवाः तस्याः प्रथमस्य उल्लेखनीयस्य ग्रन्थस्य ऐतिहासिकं आधारं भवन्ति यस्य शीर्षकं "कथं मया मम पितामही पठितुं, बुद्धिमान् अन्यथा च अन्यकथाः च उपदिष्टाः" इति।
मूर्तिः विद्युत्-विद्युत्-इञ्जिनीयरिङ्ग-विषये बी.वी.बी. अभियांत्रिकी तथा प्रौद्योगिकी महाविद्यालयः (अधुना केएलई प्रौद्योगिकीविश्वविद्यालयः इति नाम्ना प्रसिद्धः), ततः भारतीयविज्ञानसंस्थायाः कम्प्यूटरविज्ञानविषये एमईएनजी अभवत् ।
चरितम् सम्पादयतु
सुधा मूर्तिः भारतस्य बृहत्तमे वाहननिर्मातृकम्पनी टाटा अभियांत्रिकी तथा लोकोमोटिव कम्पनी (TELCO) इत्यत्र नियुक्ता प्रथमा महिला अभियंता अभवत् ।सा पुणेनगरेविकास अभियंता इति कम्पनीयां सम्मिलितवती ततः मुम्बई & जमशेदपुर इत्यत्र अपि कार्यं कृतवती। सा कम्पनीयाः अध्यक्षाय एकं पोस्टकार्डं लिखितवती यत्र टेल्को इत्यत्र "पुरुषमात्रम्" लैङ्गिकपक्षपातस्य शिकायतां कृतवती आसीत् । फलतः सा विशेषसाक्षात्कारं प्राप्य तत्क्षणमेव नियुक्ता अभवत् । पश्चात् सा पुणे-नगरे वालचन्द्-इण्डस्ट्रीज-समूहे वरिष्ठ-प्रणाली-विश्लेषिकारूपेण सम्मिलितवती ।
१९९६ तमे वर्षे इन्फोसिस् फाउण्डेशनस्य आरम्भं कृतवती अद्यपर्यन्तं इन्फोसिस् फाउण्डेशनस्य न्यासी, बेङ्गलूरु विश्वविद्यालयस्य पीजी सेण्टर् इत्यत्र विजिटिङ्ग् प्रोफेसर च अस्ति । सा क्राइस्ट् विश्वविद्यालये अपि अध्यापनं कृतवती ।
सुधा मूर्तिः अनेकानि पुस्तकानि लिखित्वा प्रकाशितवती येषु उपन्यासाः, अकाल्पनिकाः, यात्रावृत्तान्ताः, तकनीकीपुस्तकानि, संस्मरणं च सन्ति । तस्याः पुस्तकानि सर्वेषु प्रमुखेषु भारतीयभाषासु अनुवादितानि सन्ति । सा आङ्ग्ल-कन्नड-पत्रेषु स्तम्भलेखिका अपि अस्ति ।
परोपकार सम्पादयतु
मूर्तिस्य इन्फोसिस् फाउण्डेशन १९९६ तमे वर्षे स्थापितः सार्वजनिकदानन्यासः अस्ति ।
व्यक्तिगत जीवन सम्पादयतु
सुधा मूर्तिः पुणेनगरस्य टेल्को-संस्थायां अभियंतारूपेण कार्यं कुर्वन्ती एन.आर.नारायणमूर्ती इत्यनेन सह विवाहं कृतवती ।एतयोः दम्पत्योः द्वौ बालकौ स्तः, यत्र फैशन-निर्माता अक्षता मूर्तिः अपि अस्ति, यस्याः विवाहः वर्तमान-ब्रिटिश-प्रधानमन्त्री ऋषि-सुनक-इत्यनेन सह अस्ति ।
तस्याः भ्रातृभ्रातृषु कैल्टेकस्य खगोलभौतिकशास्त्रज्ञः श्रीनिवासकुलकर्णी, जयश्रीदेशपाण्डे (गुरुराजदेशपाण्डे इत्यस्य पत्नी) च सन्ति, ये एम.आइ.टी.
पुरस्कार सम्पादयतु
- २००४ : चेन्नैनगरे श्री राजा-लक्ष्मी फाउण्डेशनद्वारा राजा-लक्ष्मीपुरस्कारः
- २००६ : भारतस्य चतुर्थः सर्वोच्चः नागरिकपुरस्कारः पद्मश्री
- २००६ : सा अपि आर.के. नारायणस्य साहित्यपुरस्कारः।
- २०१०: कर्नाटक सरकार द्वारा दाना चिन्तामणि अट्टिमब्बे पुरस्कार।
- २०११ : भारते औपचारिककानूनीशिक्षायाः छात्रवृत्तेः च प्रवर्धनार्थं योगदानार्थं मूर्तिः मानद एल.एल.डी.(कानूनस्य डाक्टर्) उपाधिः प्रदत्ता ।
- २०१३: समाजे योगदानस्य कृते नारायण मूर्ति & सुधा मूर्ति इत्यस्मै बसवाश्री- २०१३ पुरस्कारः प्रदत्तः।
- २०१८ : मुर्ती लोकप्रिय (गैर-कथा) वर्गे क्रॉस्वर्ड् पुस्तकपुरस्कारं प्राप्तवान् ।
- २०१९: IIT कानपुरे विज्ञानवैद्यस्य मानद उपाधिः (होनोरिस् काउसा) पुरस्कृतः।
- समाजे उत्कृष्ट समाजसेवा हेतु भारतीय जनसंपर्क समाज से राष्ट्रीय पुरस्कार
- रोटरी साउथ – हुबली द्वारा उत्कृष्ट समाजसेवा के पुरस्कार
- "सहस्राब्दी महिला शिरोमणि" पुरस्कार
- २०२३ : भारतसर्वकारेण पद्मभूषणम्
- २०२३: साहित्य अकादमी बाल साहित्य पुरस्कार।