हसलजनाङ्गः

हसलजनाङ्गीयानां वासस्थानानि

उत्तरकन्नडमण्डलस्य शिरसि, सिद्धापुर शिवमोग्गमण्डलस्य तीर्थहळ्ळी, सोरब, सागर, चिक्कमगळूरुमण्डलं, मैसूरुमण्डलस्य उत्तरसीमा इत्यादिषु प्रदेशेषु हसलजनान् द्रष्टुं शक्नुमः । एते कन्नडभाषां वदन्ति । बहुपूर्वं दक्षिणकन्नडमण्डलतः आगताः कतिचन कुटुम्बीयाः तुळुभाषां वदन्ति ।

हसलजनाङ्गीयानां वर्गाः

हसलजनेषु पञ्चवर्गाः सन्ति ।

• १ बेळ्ळिहसलाः अथवा बेळ्ळालाः
• २ बग्गालिन हसलाः अथवा अन्तरगालु हसलाः
• ३ नाडु हसलाः
• ४ मले हसलाः
• ५ मृतपशूनाम् आकर्षणं कुर्वाणाः हसलाः च इति ।

बेळ्ळीहसलाः

हसलजनेषु कनिष्ठष्टस्तरीयाः नाम बेळ्ळिहसलाः । एते अधिकतया दक्षिणकन्नडमण्डले सन्ति । इतरहसलजनानां गृहे एतेषां प्रवेशः नास्ति । एतैः सह ते भोजनमपि न कुर्वन्ति ।

बग्गालिनहसलाः

बग्गालिनहसलाः(वक्रपादाः) इति अन्या काचित् जातिः अस्ति । एतेषां वक्रपादाः सन्ति इत्यनेन बग्गालिनहसलाः इति एतान् आह्वयन्ति । एते घट्टप्रदेशे पूगक्षेत्रेषु कार्यं कुर्वन्ति । एते पूगवृक्षस्य आरोहणं कृत्वा वृक्षात् वृक्षं प्रति कूर्दनं कुर्वन्तः पूगफलस्य गुच्छस्य कर्तनं, रोगनिरोधक-औषधस्य सेचनं, पूगफलानि परितः आच्छादनकरणं कुर्वन्ति। बहूनि दिनानि यावत् पादं वक्रं कृत्वा वृक्षस्य उपरि एव भवन्ति इति कारणेन एतेषां पादाः किञ्चिदिव वक्राः सन्ति ।

नाडहसलाः

समप्रदेशेषु वसन्तः हसलाः ‘नाडहसलाः’ इति । हसलजातीयजनेषु एते उन्नतस्तरीयाः, श्रेष्ठाः च । कण्डोलनिर्माणम् एतेषां वृत्तिः ।

मलेहसलाः

मलेहसलाः पर्वतप्रदेशेषु भवन्ति । एते अधिकतया कृषिकार्मिकाः । स्वामिभिः सह क्षेत्रकार्ये निरताः भवन्ति । तालवृक्षतः सुरायाः अवतारणकार्यं कुर्वन्ति ।

कर एळेयुव हसलाः

मृतपशूनाम् आकर्षणकार्यं ‘कर एळेयुव हसलाः’ कुर्वन्ति । हसलेषु भिन्नानि गोत्राणि सन्ति । तानि गोत्राणि ‘बळि’ इति नाम्ना निर्दिशन्ति । एतस्य निर्देशनं मातुः, द्वारा अथवा मातुलस्य द्वारा कुर्वन्ति । एतेषां ’बळि’ एवं सन्ति ।

१. बले बळि २. गङ्गर बळि ३. शिरिन बळि ४. दण्डिगन बळि ५. शेट्टि बळि ६. कोळग बळि ७. होलेन बळि ८. हदलिगे बळि

९. कुन्दलि बळि १०. मल्लिगे बळि ११. तोळन बळि १२. कुळ्ळिगे बळि १३. काडाचि बळि १४. शिवन बळि १५. आने बळि १६. बेत्त बळि

१७. कन्ने बळि १८. चल्येर बळि १९. किन्निगेर् बळि २०. शेन्दि बळि २१. कुमुदेन बळि २२. नादेर् बळि २३. मदुमेदन बळि

हसलजनाः स्वान् अग्निहोन्नप्पनामकस्य मतस्य जनाः इति निर्दिशन्ति । एतेषां मूलपुरुषः होन्नप्पः । एते यदा बहिः प्रस्थानं कुर्वन्ति तदा धनुः बाणाः च एतेषां हस्ते भवन्ति एव । अतः एतान् धनुषः क्षत्रियाः इत्यपि वदन्ति ।

हसलजानाङ्गीयानां कुटुम्बव्यवस्था

आरम्भे एतेषु बाल्यविवाहस्य पद्धतिः आसीत् । इदानीं तथा नास्ति । विवाहसम्बन्धः मातुः बळि सम्बन्धे न भवति । पितुः बळिः सम्बन्धम् आधारीकृत्य विवाहप्रस्तावाः प्रचलन्ति । पितुः सहोदर्याः अथवा मातुलस्य पुत्र्या सह विवाहः कर्तुं शक्यः । किन्तु सहोदर्याः पुत्र्या सह विवाहसम्बन्धः न भवति । विधवाविवाहस्य अवसरः अस्ति ।

हसलजनाङ्गीयानां देवाः

हसलानां मन्त्रवादिनं ‘गाडिग’ इति वदन्ति । सः भूतप्रेतस्य निर्देशकः । कापि समस्या अस्ति चेत् एते परिहारार्थं गाडिगं शरणं गच्छन्ति । धर्मस्थलस्य मञ्जुनाथस्वामिनः, चन्द्रगुत्तेः देव्याः, शिकारिपुरस्य हुच्चरायप्पस्य, वीरभद्रस्य च आराधनम् एते कुर्वन्ति । तत्रत्य ग्रामदेवतायाः आराधनम् अपि कुर्वन्ति । सर्पाः नाम एतेषां बहुभक्तिः । चौडीदेव्याः, पञ्ज्रुळ्ळिदेवस्य, तुळसीसस्यस्य च पूजां कुर्वन्ति । सङ्क्रान्ति- युगादिपर्वदिनेषु स्वेषां कुलदैवस्य पूजां कुर्वन्ति । कूड्लिमठस्य बाळेहळ्ळिमठस्य केळदिमठस्य तोगर्सिमठस्य वा विधेयाः भवन्ति हसलाः । हसलाः वराहस्य मांसं न खादन्ति । दुग्धदात्र्याः धेनोः, पञ्चनखवतः प्राणिनः मांसमपि एते न खादन्ति । शवस्य दहनं, निखननं च एवं पद्धतिद्वयमपि एतेषु अस्ति ।

अन्ये केऽपि हसलाः भवितुम् इच्छन्ति चेत् कानिचन आचरणानि अनुसृत्य अनन्तरं तान् हसलजातिषु योजयन्ति । तं तण्डुलस्य क्षालितजलेन शुद्धीकुर्वन्ति । तावदेव न, तस्य जिह्वाग्रभागं दहन्ति । यः कोऽपि यत्किमपि कार्यार्थम् आह्वयन्ति चेदपि एते आनन्देन कुर्वन्ति । ओक्कलिगानां विवाहेषु हसलाः ‘सुडिनामकं दीपं’ गृह्णन्ति । अपत्यं नास्ति चेत् ‘दत्तु’ स्वीकरणस्य पद्धतिः अपि एतेषु अस्ति ।