आशिर्लिङ् लकारः
संस्कतभाषायां कालविध्यादिक्रियाः निर्मातुं लकारः इति काचित् व्यवस्था अस्ति । तत्र लकाराः दश भवन्ति ते यथा-
१.लट् । २.लेट् । ३.लङ् । ४.लुङ् । ५.लिट् । ६.लिङ् (विधिलिङ् च आशिर्लिङ्) । ७.लोट् । ८.लुट् । ९.लृट् । १०.लृङ् ।
एते दश लकाराः द्विधा विभक्ताः सन्ति ।
- सार्वधातुकाः / सविकरणकालार्थाः
- अर्धधातुकाः / अविकरणकालार्थाः
तत्र अशिर्लिङ् लकारः अशीर्वादं बोधयति ।
विधिलिङ् लकारः (परस्मैपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | पठ्यात् | पठ्यास्ताम् | पठ्यासुः |
मध्यमपुरुषः | पठ्याः | पठ्यास्तम् | पठ्यास्त |
उत्तमपुरुषः | पठ्यासम् | पठ्यास्व | पठ्यास्म |
विधिलिङ् लकारः (परस्मैपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | यात् | यास्ताम् | यासुः |
मध्यमपुरुषः | याः | यास्तम् | यास्त |
उत्तमपुरुषः | यासम् | यास्व | यास्म |
विधिलिङ् लकारः (आत्मनेपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | सेविषीष्ट | सेविषीयास्ताम् | सेविषीरन् |
मध्यमपुरुषः | सेविषीष्ठाः | सेविषीयास्थाम् | सेविषीध्वम् |
उत्तमपुरुषः | सेविषीय | सेविषीवहि | सेविषीमहि |
विधिलिङ् लकारः (आत्मनेपदम्) | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमपुरुषः | सीष्ट | सीयास्ताम् | सीरन् |
मध्यमपुरुषः | सीष्ठाः | सीयाथाम् | सीध्वम् |
उत्तमपुरुषः | सीय | सीवहि | सीमहि |
इमे अपि पश्य
सम्पादयतुटिप्पणी
सम्पादयतु- संस्कृतशब्दचन्द्रिका Vidvan S.Ranganatha Sharma, Sri Surasaraswathi Sabha, Bangalore, India,1994.
- अनुवादप्रदीपः Sri Surasaraswathi Sabha, Bangalore, India,1997.