श्रोत्रादीनीन्द्रियाण्यन्ये...
श्लोकः
सम्पादयतु
- श्रोत्रादीनीन्द्रियाण्यन्ये संयमाग्निषु जुह्वति ।
- शब्दादीन्विषयानन्य इन्द्रियाग्निषु जुह्वति ॥ २६ ॥
अयं भगवद्गीतायाः चतुर्थोध्यायस्य ज्ञानकर्मसंन्यासयोगस्य षड्विंशतितमः (२६) श्लोकः ।
पदच्छेदः
सम्पादयतुश्रोत्रादीनि इन्द्रियाणि अन्ये संयमाग्निषु जुह्वति शब्दादीन् विषयान् अन्ये इन्द्रियाग्निषु जुह्वति ॥ २६ ॥
अन्वयः
सम्पादयतुअन्ये श्रोत्रादीनि इन्द्रियाणि संयमाग्निषु जुह्वति । अन्ये शब्दादीन् विषयान् इन्द्रियाग्निषु जुह्वति ।
शब्दार्थः
सम्पादयतु- अन्ये = इतरे
- श्रोत्रादीनि = श्रोत्रप्रभृतीनि
- इन्द्रियाणि = ज्ञानेन्द्रियाणि
- संयमाग्निषु = नियमवग्निषु
- जुह्वति = प्रक्षिपन्ति
- अन्ये = अपरे
- शब्दादीन् = शब्दप्रभृतीन्
- विषयान् = विषयान्
- इन्द्रियाग्निषु = इन्द्रियरूपवग्निषु
- जुह्वति = प्रक्षिपन्ति ।
अर्थः
सम्पादयतुकेचन योगिनः श्रोत्रादीनि इन्द्रियाणि स्वाधीनतारूपाग्नौ जुति । अर्थात् विषयेभ्यः विमुखीकृत्य इन्द्रियाणि वशीकुर्वन्ति । अन्ये केचन योगिनः शब्दादीन् विषयान् इन्द्रियरूपाग्नौ जुति । अर्थात् रागद्वेषरहितेन्द्रियैः विषयाणां ग्रहणं कुर्वन्तः तान् भस्मीकुर्वन्ति ।
शाङ्करभाष्यम्
सम्पादयतुश्रोत्रादीनीति। श्रोत्रादीनीन्द्रियाण्यन्ये योगिनः संयमाग्निषु। प्रतीन्द्रियं संयमो भिद्यत इति बहुवचनम्। संयमा एवाग्नयस्तेषु जुह्वति। इन्द्रियसंयममेव कुर्वन्तीत्यर्थः।'शब्दादीन्विषयानन्य इन्द्रियाग्निषु जिह्वति' इन्द्रियाण्येवाग्नयस्तेष्विन्द्रियाग्निषु जुह्वति श्रोत्रादिभिरविरुद्धविषयग्रहणं पोमं मन्यन्ते।।26।।
|
सम्बद्धाः लेखाः
सम्पादयतुबाह्यसम्पर्कतन्तुः
सम्पादयतु| विकिमीडिया कॉमन्स् मध्ये श्रोत्रादीनीन्द्रियाण्यन्ये... सम्बन्धिताः सञ्चिकाः सन्ति। |
उद्धरणम्
सम्पादयतुअधिकवाचनाय
सम्पादयतु- गीताप्रवेशः, द्वितीयभागः, प्रथमखण्डः, ISBN - 978-81-88276-39-8, संस्कृतभारती
- श्रीमद्भगवद्गीतायाः परिचयात्मकलेखः
- श्रीमद्भगवद्गीतायाः मूलपाठः
- श्रीमद्भगवद्गीताशाङ्करभाष्येण सह आङ्ग्लानुवादः
- श्रीमद्भगवद्गीताशाङ्करभाष्येण सह
- श्रीमद्भगवद्गीता सान्वयम्, आङ्ग्लानुवादश्च